Στο άρθρο αυτό ο Χάουρντ Ζιν μιλάει για τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται οι αμοιβές σήμερα. Συγκεκριμένα ασκεί κριτική στην επικρατούσα άποψη που υποστηρίζει ότι οι αμοιβές είναι ανάλογες του ταλέντου και της σκληρής δουλειάς.
Στην σημερινή κοινωνία η επικρατέστερη άποψη για το πως διακυμαίνονται οι αμοιβές των εργαζομένων είναι πως οι αμοιβές αυτές είναι ανάλογες του ταλέντου και της σκληρής δουλειάς. Ας δούμε λοιπόν αν η άποψη αυτή είναι βάσιμη.
Υπάρχουν δύο ζητήματα που θα μας απασχολήσουν.
Το πρώτο είναι αν και κατά πόσο είναι σωστή και θα έπρεπε να αποδεχτούμε την άποψη που λέει ότι οι αμοιβές θα πρέπει να είναι ανάλογες του ταλέντου και της σκληρής δουλειάς. Γιατί θα έπρεπε να αποδεχτούμε ότι το “ταλέντο” κάποιου ο οποίος γράφει διαφημιστικά σποτάκια για διαφημίσεις σκυλοτροφών και αμείβεται με $100.000 το χρόνο είναι μεγαλύτερο από το ταλέντο ενός μηχανικού αυτοκινήτων ο οποίος αμείβεται με $40.000; Ποιος μας βεβαιώνει ότι ο Bill Gates δουλεύει πιο σκληρά από κάποιον που δουλεύει στη κουζίνα ενός εστιατορίου; Άραγε ο CEO ενός νοσοκομείου ο οποίος αμείβεται με $400.000 το χρόνο δουλεύει σκληρότερα από μία νοσοκόμα που αμείβεται με $30.000 το χρόνο; Ο πρόεδρος του πανεπιστημίου της Βοστόνης αμείβεται με $300.000 το χρόνο. Δουλεύει άραγε περισσότερο από τον καθαριστή ο οποίος καθαρίζει καθημερινά το γραφείο του; Το ταλέντο και η σκληρή δουλειά είναι ποιοτικοί παράγοντες και δεν μπορούν εύκολα να μετρηθούν ποσοτικά. Αφού λοιπόν δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος τρόπος να μετρήσουμε ποσοτικά την εργασία κάποιου έχουμε αποδεχτεί την μέτρηση της εργασίας, η οποία επιβάλλετε από τους ανθρώπους που βγαίνουν κερδισμένοι από αυτή τη μέτρηση. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την ομιλία του Fiorello Laguardia στο Κογκρέσο τη δεκαετία του 20 κατά την οποία αντιδρούσε σε μία νομοθεσία που θα παρείχε μεγαλύτερη αμοιβή στον διευθυντή του Treasury, Andrew Mellon. Ρωτούσε τότε ο Laguardia κατά πόσο είναι αλήθεια ότι ο Mellon εργάζεται σκληρότερα από μία νοικοκυρά στο Χάρλεμ, η οποία έχει να αναθρέψει τρία παιδιά και τα βγάζει πέρα με ένα εξαιρετικά χαμηλό μισθό. Πως είναι δυνατό να μετρηθεί ποσοτικά το ταλέντο ενός καλλιτέχνη, ενός ποιητή, ενός μουσικού, ενός συγγραφέα, ενός ηθοποιού, οι περισσότεροι από τους οποίους δύσκολα πλέον μπορούν να επιβιώσουν. Γιατί το ταλέντο ενός διευθυντή μιας επιχείρησης είναι μεγαλύτερο από το ταλέντο αυτών των ανθρώπων; Θα προκαλούσα τον οποιοδήποτε να επιχειρήσει να μετρήσει ποσοτικά την ποιότητα του ταλέντου και της σκληρής δουλειάς. Στην πρόκλησή μου υπάρχει μία πιθανή απάντηση που είναι ο χρόνος εργασίας σε αντιδιαστολή με τον ελεύθερο χρόνο. Σε αυτή την περίπτωση μία νοικοκυρά θα έπρεπε να αμείβεται περισσότερο από το οποιοδήποτε διευθύνοντα στέλεχος κάποιας εταιρείας. Και οι άνθρωποι οι οποίοι κάνουν δύο δουλειές – και υπάρχουν εκατομμύρια από αυτούς – θα έπρεπε σίγουρα να αμείβονται περισσότερο από τα διευθύνοντα στελέχη των επιχειρήσεων που μπορούν να κάνουν δίωρα διαλείμματα και να πηγαίνουν πολυήμερες διακοπές στην Ιταλία.
Το δεύτερο ζήτημα είναι το αν θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά για να αμείβουμε την εργασία, ακόμη και αν μπορούσαμε να μετρήσουμε το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά ποσοτικά. Ζούμε σε ένα πολιτισμό ο οποίος μας διδάσκει πως έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα και καμία αμφισβήτηση αυτού του δεδομένου δεν είναι επιτρεπτή. Φυσικά ο τρόπος με τον οποίο καθορίζουμε και μετράμε το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά έχει να κάνει απόλυτα με τα συμφέροντα συγκεκριμένων ομάδων ανθρώπων. Θα μπορούσαμε όμως να χρησιμοποιήσουμε κάποιο διαφορετικό κριτήριο για τις αμοιβές; Γιατί να μην αμείβουμε την εργασία ανάλογα με το τι προσφέρει στην κοινωνία. Σε μία τέτοια περίπτωση η εργασία ενός κοινωνικός λειτουργός ο οποίος προσέχει μικρά παιδιά και βοηθάει την συντήρηση ηλικιωμένων σίγουρα αξίζει περισσότερο από τον διευθυντή μιας εταιρείας κατασκευής οχήματα για πολυτελή σπορ όπως το γκολφ. Παρόμοια μία δασκάλα, μία νοσοκόμα, ένας καλλιτέχνης σίγουρα θα έπρεπε να αμείβονται περισσότερο από κάποιον που διευθύνει μια εταιρεία κατασκευής όπλων. Ακόμα καλύτερο θα ήταν να χρησιμοποιήσουμε ως κριτήριο αμοιβής τι χρειάζονται οι άνθρωποι για να ζήσουν μία αξιοπρεπή ζωή. Καθώς οι βασικές ανάγκες των ανθρώπων είναι λίγο πολύ οι ίδιες δε θα έπρεπε να υπάρχει ιδιαίτερη διαφορά στις αμοιβές και όλοι θα είχαν αρκετά λεφτά για φαγητό, στέγη, ιατρική περίθαλψη, εκπαίδευση, διασκέδαση και διακοπές.
Φυσικά υπάρχει το παραδοσιακό επιχείρημα πως σε περίπτωση που δεν αμείβουμε τους ανθρώπους με υψηλούς μισθούς η κοινωνία θα καταστρέφει και ότι η πρόοδος του κόσμου, η οποία εξαρτάται από τους υψηλόμισθους ανθρώπους, θα σταματήσει. Αυτό είναι ιδιαίτερα αμφίβολο επιχείρημα. Που είναι η απόδειξη ότι οι άνθρωποι χρειάζονται υψηλά εισοδήματα ως κίνητρο για να κάνουν σημαντικά πράγματα. Βασικά υπάρχουν ενδείξεις ότι το κίνητρο τους κέρδος οδηγεί σε ιδιαίτερα καταστρεπτικά πράγματα – ότι αποφέρει κέρδος πρέπει να συνεχίσει να παράγεται και επειδή για παράδειγμα τα πυρηνικά όπλα αποφέρουν τεράστιο κέρδος θα συνεχίσουν να παράγονται. Οι άνθρωποι δημιουργούν και κάνουν όμορφα πράγματα χωρίς να έχουν ιδιαίτερα υψηλές αποδοχές. Για παράδειγμα, οι δάσκαλοι, οι γιατροί, οι νοσοκόμοι, οι καλλιτέχνες, οι συγγραφείς, οι επιστήμονες, οι εφευρέτες, οι προγραμματιστές, όλοι τους δημιουργούν και κάνουν όμορφα πράγματα καθημερινά χωρίς να έχουν ως κίνητρο το υψηλό κέρδος. Και αυτό γίνεται διότι το χρηματικό κέρδος δεν είναι η μόνη αμοιβή που μπορεί κάποιος να εισπράξει. Η αμοιβή του να ξέρεις ότι προσφέρεις στην κοινωνία και ο σεβασμός των ανθρώπων γύρω σου σε συνδυασμό με μία αξιοπρεπή χρηματική αμοιβή είναι ικανοποιητικά κίνητρα για τους περισσότερους ανθρώπους. Αν πραγματικά χρειάζονται ιδιαίτερα υψηλά χρηματικά κίνητρα για να γίνει μία δουλειά, αυτά κατά την άποψη μου θα πρέπει να πάνε σε αυτούς τους ανθρώπους που κάνουν τις πιο δυσάρεστες δουλειές. Για παράδειγμα εγώ δουλεύω ως καθηγητής πανεπιστημίου. Η δουλειά μου είναι δύσκολη αλλά σχετικά ευχάριστη σε σύγκριση με τη δουλειά ενός καθαριστή ή ενός σκουπιδιάρη. Γιατί λοιπόν εγώ χρειάζομαι μεγαλύτερο κίνητρο (χρηματικό) από τον καθαριστή; Αυτή η ερώτηση πρέπει μάλλον να απαντηθεί από ένα καθηγητή νομικής σχολής που είναι ειδικός στους τρόπους με τους οποίους συντάσσονται οι νόμοι.
Ένα ακόμη σημείο είναι πως έστω και αν δεχτούμε ότι ο τρόπος με τον οποίο το ταλέντο και η σκληρή δουλειά μετριούνται σήμερα είναι σωστός, πως αυτός σχετίζεται με τα μικρά παιδιά; Τα μικρά παιδιά δεν είχαν ποτέ την δυνατότητα να αποδείξουν ούτε το ταλέντο τους, ούτε τη σκληρή δουλειά τους. Γιατί λοιπόν κάποια από αυτά μεγαλώνουν μέσα στην πολυτέλεια και κάποια άλλα πεθαίνουν καθημερινά από την πείνα;
Είμαστε όπως θα μπορούσε να παρατηρήσει ο οποιοσδήποτε πολύ μακρυά από τον να πετύχουμε μια κοινωνία πραγματικής ισότητας. Μπορούμε όμως να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση χρησιμοποιώντας πολιτικές όπως η δίκαιη φορολόγηση, η νομική κατοχύρωση του χαμηλότερου επιτρεπτού εισοδήματος, η δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους, η δωρεάν ιατρική περίθαλψη και η φτηνή προσφορά στέγης. Για τους ανθρώπους που ανησυχούν (κυρίως είναι ευκατάστατοι πράγμα που δε μπορεί να είναι σύμπτωση) ότι όλοι θα αμείβονται το ίδιο, μπορείτε να τους καθησυχάσετε λέγοντάς τους ότι η ίση αμοιβή σε όλους ούτε δυνατή είναι αλλά ούτε και θεμιτή. Συνεχίζοντας πείτε τους ότι ούτε χρειάζεται η διαφορά στα επίπεδα εισοδήματος να είναι τόσο μεγάλη. Και καταλήξτε λέγοντάς τους πως θα πρέπει να υπάρχει κάποιο ελάχιστο όριο εισοδήματος για όλους και κυρίως για τα μικρά παιδιά τα οποία είναι αθώα θύματα της απίστευτα λανθασμένης άποψης που κυριαρχεί σήμερα όσον αφορά στην ιδιοκτησία και την περιουσία.
Howard Zinn, November, 25 1999
Μεταφραση: Πράπας Δημήτρης 07/02/2010
Διαβάστε το στα αγγλικά
No comments:
Post a Comment