Sunday, January 31, 2010

Χάουαρντ Ζιν (Αύγουστος 24, 1922 – Ιανουάριος 27, 2010)

Στις 27 Ιανουαρίου 2010 στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας απεβίωσε ο Χάουαρντ Ζιν. Ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη και αποτελεί πηγή έμπνευσης για χιλιάδες ανθρώπους σε όλο το κόσμο.

Ακαδημαϊκός, ιστορικός, ακτιβιστής, συγγραφέας, αρθρογράφος ήταν μερικές από τις ιδιότητες του ανθρώπου για τον οποίο ο Νόαμ Τσόμσκι είχε πει ότι “τα γραπτά του άλλαξαν τη συνείδηση μιας γενιάς, βοήθησαν να ανοίξουν νέοι δρόμοι προς την κατανόηση και την κρίσιμη σημασία της για τις ζωές μας.”

Το σημαντικότερο του έργο ήταν η Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών, στο οποίο παρουσιάζει την ιστορία των ΗΠΑ από την πλευρά των συνδικαλιστών, των μεταναστών, των φεμινιστριών και γενικά των ηρώων της καθημερινότητας. Στην Ελλάδα έχουν μεταφραστεί κάποια έργα του και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Αιώρα.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κρατήσουμε ζωντανή τη σκέψη του Χάουαρντ Ζιν και γι' αυτό το λόγο θα συμπεριλάβουμε σε αυτό εδώ το ιστολόγιο κάποιες μεταφράσεις άρθρων του μεγάλου αυτού διανοούμενου.


Wednesday, January 27, 2010

Πρόεδροι των ΗΠΑ και βραβεία Νόμπελ
του Νόαμ Τσόμσκι

Ο Barack Obama είναι ο τέταρτος Αμερικάνος πρόεδρος που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Δεδομένης της πολιτικής της κυβέρνησης Obama στις εκλογές της Ονδούρας το περασμένο Νοέμβριο αξίζει να κάνουμε μια αναδρομή στην ιστορία των βραβευμένων με Νόμπελ Ειρήνης προέδρων.



Theodore Roosevelt

Στη δεύτερη θητεία του ο Theodore Roosevelt είχε δηλώσει για την αποικιοκρατία, χωρίς βεβαίως να αναρωτηθεί για την άποψη των Αφρικανών σκλάβων, των Ινδιάνων της βόρειας Αμερικής και των κατοίκων των Φιλιππίνων, ότι “η εξάπλωση της λευκής φυλής τους τελευταίους τέσσερις αιώνες, προς όποια κατεύθυνση και αν πραγματοποιήθηκε ήταν προς όφελος των ιθαγενών κατοίκων” και συνεχίζοντας είπε πώς “ήταν λοιπόν αναπόφευκτο, και για το καλό της ανθρωπότητας, ο Αμερικάνικος λαός να εκτοπίσει τους Μεξικανούς από το Μεξικό και είναι εντελώς αδιανόητο οι λευκοί κάτοικοι του Τέξας να υποκύψουν σε μία κατώτερη φυλή όπως οι Μεξικάνοι.”

Woodrow Wilson

Ο Woodrow Wilson είναι ο πλέον τιμημένος από τους Αμερικάνους προέδρους και μακράν ο χειρότερος όσον αφορά στην πολιτική του προς την Λατινική Αμερική. Η εισβολή των ΗΠΑ στην Αϊτή το 1915 επί προεδρίας Wilson άφησε πίσω της χιλιάδες νεκρούς. Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν καλύτερα. Οι στρατιώτες του Wilson διέλυσαν το κοινοβούλιο της Αϊτής όταν αυτό υπερψήφισε νόμο ο οποίος εμπόδιζε τις αμερικάνικες εταιρίες να αγοράσουν τη χώρα. Η στρατιωτική βία συνεχίστηκε με τον εξαναγκασμό της Αϊτής να αποδεχθεί το Σύνταγμα που υπόδειξε η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο Wilson εισέβαλε επίσης στην Δομινικανή Δημοκρατία. Και οι δύο χώρες αφέθηκαν στην διακυβέρνηση βαρβάρων τοποθετημένων από την κυβέρνηση Wilson με αποτέλεσμα να αναφερόμαστε πλέον με ειρωνεία στην πολιτική του Wilson ως ο “Ιδεαλισμός του Wilson ”

Jimmy Carter

Για τον Jimmy Carter η ουσία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ ήταν η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η άποψη του όμως για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν μάλλον περίεργη. Κατά την διακυβέρνηση του οι ΗΠΑ υποστήριξαν τον δικτάτορα της Νικαράγουας Anastasio Somoza και εκπαίδευσαν την εθνική φρουρά της Νικαράγουας. Το αποτέλεσμα ήταν 40.000 νεκροί στον εμφύλιο που ξέσπασε. Για τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας του Carter, Robert Pastor τα πράγματα ήταν απλά. Όπως δήλωσε “οι ΗΠΑ δεν θέλουν να ελέγχουν τη Νικαράγουα ή άλλες χώρες αλλά την ίδια στιγμή δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε κανένα να πράτει κατά των συμφερόντων των ΗΠΑ.”

Barack Obama

Ο πρόεδρος Obama διαχώρισε τη θέση των ΗΠΑ από αυτή των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης αποδεχόμενος το στρατιωτικό πραξικόπημα στην Ονδούρα. Το πραξικόπημα ήταν αποτέλεσμα της πολιτικής του προέδρου της Ονδούρας Zelaya, ο οποίος είχε αρχίσει να ενοχλεί την άρχουσα τάξη με τις απαράδεκτες πολιτικές του. Προσπάθησε βλέπεις να αυξήσει το επίπεδο του χαμηλότερου επιτρεπτού μισθού στην Ονδούρα, της οποία το 60% του πληθυσμού ζει κάτω από συνθήκες φτώχειας. Αυτό βέβαια ήταν απαράδεκτο και ο πρόεδρος Zelaya έπρεπε να βγει από τη μέση. Οι ΗΠΑ ήταν η μόνη χώρα που αναγνώρισε την εκλογική διαδικασία στην Ονδούρα, η οποία έγινε σε περίοδο που η χώρα βρισκόταν υπό στρατιωτικό νόμο.
Σε τέτοιες συνθήκες και δεδομένου των στενών διασυνδέσεων του Πενταγώνου με το στρατό της Ονδούρας και της οικονομικής εξάρτησης της Ονδούρας από τις ΗΠΑ, ήταν ιδιαιτέρως απλό για τον Obama να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο. Αντίθετα η πολιτική που επιλέχθηκε από τον Obama ήταν η παροδοσιακή πολιτική των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική. Πάντα για το καλό της ανθρωπότητας όπως μας υπενθύμισε ο Obama κατά τη διάρκεια της απονομής του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης.


Noam Chomsky
chomsky.info, January 5, 2010
Απόδοση: Πράπας Δημήτρης 27/01/2010
Διαβάστε το στα αγγλικά

Wednesday, January 13, 2010

Μετανάστευση : Μια φιλική συζήτηση
του Δ.Π.

Μια συζήτηση που είχα πριν μερικές μέρες με κάποιους φίλους μου Έλληνες μετανάστες περί της μετανάστευσης με έκανε να αναρωτηθώ για το θέμα. Τι είναι λοιπόν η μετανάστευση? Τι την προκαλεί? Ποια είναι τα αποτελέσματα στις χώρες προέλευσης και υποδοχής? Ποια είναι η στάση των ανθρώπων όταν έρχονται αντιμέτωποι με το φαινόμενο της μετανάστευσης? Τα ερωτήματα δεν είναι απλά και σίγουρα για να τα απαντήσει κάποιος πρέπει να περιηγηθεί σε ιστορικές, οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και ψυχολογικές αναλύσεις.


Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μία σύντομη ιστορική αναδρομή. Η μετανάστευση ήταν, είναι και θα είναι στοιχείο του παγκόσμιου ανθρώπινου πολιτισμού. Η μετακίνηση των ινδοευρωπαϊκών φύλων στην Ευρώπη δημιούργησε τα γνωστά ευρωπαϊκά φύλα. Οι μετακινήσεις πληθυσμών συνεχίστηκαν κατά την κλασική περίοδο με τους Έλληνες να μεταναστεύουν μαζικά στην μικρά Ασία, στη κάτω Ιταλία, στον Εύξεινο Πόντο κλπ. Κατά την περίοδο της ελληνιστικής και ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι μετακινήσεις συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα τη δημιουργία καινούργιου γεωπολιτικού σκηνικού. Το ίδιο φαινόμενο συνεχίστηκε για τους επόμενους αιώνες. Οι αυτοκρατορίες άλλαζαν τα σύνορα της Ευρώπης και της Ασίας και οι πληθυσμοί μετακινούνταν σύμφωνα με τις εκάστοτε ιστορικές αναγκαιότητες. Μετά την ανακάλυψη της Αμερικής παρατηρείτε ένα τεράστιο κύμα εποικισμού στο Νέο Κόσμο που θα αλλάξει για ακόμη μία φορά το γεωπολιτικό σκηνικό. Η αποικιοκρατία που ακολούθησε ήταν άλλη μία μορφή μετανάστευσης τόσο προς τις νέες αποικίες όσο και προς τις μητροπόλεις των αποικιοκρατικών δυνάμεων. Η βιομηχανική επανάσταση προκάλεσε με τη σειρά της μετακινήσεις (πολλές φορές βίαιες όπως στην περίπτωση των δούλων) προς τα αστικά κέντρα όπου εργάτες από την ύπαιθρο και δούλοι από την Αφρική μετακινούταν για να καλύψουν τις ανάγκες της νεογέννητης βιομηχανίας. Το φαινόμενο συνεχίστηκε κατά τον 19ο και 20ο αιώνα κυρίως προς την Αμερική κατά την περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης. Είναι λοιπόν εμφανές ότι η μετανάστευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη δραστηριότητα και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να πιστεύει κάποιος ότι θα περιοριστεί.

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους στο να μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο? Οι λόγοι της μετανάστευσης είναι ποικίλοι και διαφοροποιούνται σε σχέση με την εκάστοτε ιστορική περίοδο και γεωγραφική τοποθεσία. Θα μπορούσαμε όμως αφαιρετικά να διαχωρίσουμε τη μετανάστευση σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Την εθελούσια μετανάστευση και την αναγκαστική μετανάστευση. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι μετακινήσεις πληθυσμών που οφείλονται σε ενδογενής παράγοντες, όπως η αναζήτηση καλύτερης τύχης (όχι η φτώχεια) και ο μαζικός εποικισμός νέων περιοχών. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι μετακινήσεις που οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες, όπως ο πόλεμος, η φτώχεια, οι πολιτικοί και θρησκευτικοί διωγμοί και η βίαιη εκτόπιση πληθυσμών από ένα μέρος σε ένα άλλο. Στη σημερινή εποχή και κυρίως στην Ευρώπη η μετανάστευση οφείλεται στην ανισομέρεια του καταμερισμού του πλούτου. Εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική κατευθύνονται προς στην Ευρώπη προς αναζήτηση καλύτερου μεροκάματου. Ο προσφυγικός πληθυσμός αποτελεί μόνο ένα μικρό κομμάτι του μεταναστευτικού κύματος[]. Ο βασικός λοιπόν λόγος που οι άνθρωποι μετακινούνται σήμερα στην Ευρώπη είναι το ότι έχουν την ευκαιρία να βρουν ευκολότερα δουλειά.

Το φαινόμενο αυτό τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στις χώρες υποδοχής των μεταναστών. Παραδοσιακά προοδευτικές δυνάμεις όπως αυτές της Αριστεράς αντιμετωπίζουν με σχετική αμηχανία το φαινόμενο και δυσκολεύονται να διατυπώσουν ξεκάθαρη άποψη. Πολλές φορές μάλιστα αποδέχονται το φαινόμενο ως αναγκαίο κακό και ξεπέφτουν σε ανθρωπιστικά επιχειρήματα του τύπου “αχ οι καημένοι οι μετανάστες”. Επιχειρήματα σαν και αυτά είναι αδύνατο να πείσουν την εγχώρια εργατική τάξη η οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνεται εύκολο θύμα σε ρητορικές μισαλλοδοξίας που προέρχονται από συντηρητικές και ακροδεξιές φωνές. Οι φωνές αυτές εκμεταλλεύονται την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων για να παρουσιάσουν τους μετανάστες ως το βασικό αίτιο της κοινωνικής αδικίας, της ανεργίας, της φτώχειας και της εγκληματικότητας. Στο πλευρό αυτών των φωνών βρίσκεται η άρχουσα τάξη της Ευρώπης η οποία τρίβει τα χέρια της βρίσκοντας από τη μία φτηνό εργατικό δυναμικό και από την άλλη το ιδεολογικό υπόβαθρο για να αποπροσανατολίσει την εργατική τάξη από τον πραγματικό εχθρό της.

Πριν συνεχίσουμε όμως την κριτική στις απόψεις όλου του φάσματος της πολιτικής σκηνής καλό θα ήταν να παρουσιάσουμε κάποια πραγματολογικά στοιχεία για τη σχέση της μετανάστευσης με την ανεργία και με το ύψος της μισθοδοσίας στις χώρες υποδοχής. Θα περιοριστούμε σε στοιχεία που αφορούν στην μετανάστευση στην Ελλάδα που αυξήθηκε ραγδαία μετά την πτώση την ΕΣΣΔ το 1989. Σύμφωνα με έρευνες η μετανάστευση στην Ελλάδα δεν επηρέασε ιδιαίτερα τα ποσοστά της ανεργίας. Όταν άρχισε το μεταναστευτικό κύμα το 1990 στην Ελλάδα, η ανεργία ήταν 8%. Το 2007 σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ το ποσοστό ανεργίας ήταν 8.3%. Επίσης στην Ευρώπη των 27 το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 9.5% τον Νοέμβριο του 2009, όταν τον αντίστοιχο μήνα του 2008 είχε διαμορφωθεί στο 7.5% [1], [2], [3]. Για την Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας το Νοέμβριο του 2008 ήταν 7.9% και το ίδιο μήνα του 2009 έφτασε το 9.7%. Παρατηρείτε δηλαδή μία ιδιαίτερη αύξηση της ανεργίας τα δύο τελευταία χρόνια ενώ αντίθετα τα ποσοστά ανεργίας το 2007 είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά του 1990. Κάτι που επίσης αξίζει να σημειωθεί είναι ότι και σε χώρες όπου τα ποσοστά της ανεργίας είναι πολύ χαμηλά όπως η Αυστρία (5.5%, 2009) και η Ολλανδία (3.9%, 2009) [3] οι μετανάστες αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη καχυποψία. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο, τουλάχιστον για αυτούς που αντιμετωπίζουν το θέμα με ψυχραιμία και αρνούνται να υποπέσουν σε λογικές ξενοφοβίας, ότι η οποιαδήποτε κατηγορία κατά των μεταναστών όσον αφορά στο πρόβλημα της ανεργίας είναι στην καλύτερη περίπτωση ανυπόστατη και στη χειρότερη ύποπτη. Αν δηλαδή κάποιος θέλει να ψάξει την αλήθεια για το πρόβλημα της ανεργίας θα έπρεπε να κατευθύνει τις έρευνες του αλλού. Η μετανάστευση επίσης συνέβαλλε στην αύξηση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης συντηρώντας και δημιουργώντας θέσεις εργασίας διότι οι μετανάστες από τη μία καταναλώνουν, δηλαδή αγοράζουν και από την άλλη δημιουργούν αύξηση στην ζήτηση υπηρεσιών. Γενικότερα σύμφωνα με τις έρευνες η μετανάστευση επηρεάζει θετικά από οικονομικής πλευράς όλα τα οικονομικό-κοινωνικά στρώματα στην ύπαιθρο και τα μεσαία και ανώτερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα στα αστικά κέντρα. Επηρεάζει αρνητικά μόνο τα κατώτερα οικονομικά στρώματα στα αστικά κέντρα γιατί αυξάνει τον ανταγωνισμό και συμπιέζει τους μισθούς στις θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης [2].

Ας δούμε τώρα πως οι πολιτικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα. Θα ξεκινήσω από την άκρα δεξιά διότι όπως προανέφερα πολλοί άνθρωποι των κατώτερων κοινωνικών τάξεων δείχνουν ιδιαίτερη συμπάθεια στη ρητορική της μισαλλοδοξίας που εκφράζεται από την άκρα δεξιά. Δεν θα περιορίσω αυτή τη φορά τη συζήτηση στην Ελληνική άκρα δεξιά, δηλαδή στο ΛΑΟΣ διότι με μια απλή ματιά στον ιστοχώρο του κόμματος και με μια γρήγορη ανάγνωση του οικονομικού τους προγράμματος ο καθένας θα καταλάβαινε την υποκρισία της πολιτικής αυτής παράταξης. Θα αναφέρω μόνο ότι ενώ την ίδια στιγμή που κατηγορούν τους μετανάστες για τα προβλήματα της ανεργίας και της κοινωνικής αδικίας, στο οικονομικό τους πρόγραμμα ζητάνε τη δημιουργία φορολογικών παραδείσων σε ιστορικά (όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν) νησιά της Ελλάδος. Από τη μία δηλαδή τους ενοχλούν οι κατατρεγμένοι Αφγανοί και Ιρακινοί που έρχονται στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη και από την άλλη προτείνουν την πώληση ιστορικών ελληνικών νησιών στο μεγάλο κεφάλαιο της Ευρώπης και της Αμερικής. Και όλα αυτά στο όνομα του πατριωτισμού. Ο Νοών Νοήτω.... Η Ευρωπαϊκή άκρα δεξιά δεν είναι πολύ καλύτερη. Για παράδειγμα στην Ολλανδία (όπου τα ποσοστά της ανεργίας είναι ιδιαίτερα χαμηλά και τα μεροκάματα από τα υψηλότερα της ΕΕ) την ίδια στιγμή που το ακροδεξιό Partij voor de Vrijheid εξαπολύει επίθεση στους μουσουλμάνους μετανάστες και προωθεί ρατσιστικές τάσεις, υποστηρίζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές που οδήγησαν στην οικονομική ύφεση και άφησαν πολλούς ολλανδούς πολίτες άνεργους. Το ίδιο ισχύει και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως στην Γαλλία και την Ίταλία όπου ο Σαρκοζί και ο Μπερλουσκόνι ανέλαβαν να αντικαταστήσουν την άκρα δεξιά και φλερτάρουν με τη ξενοφοβία και το ρατσισμό την ίδια στιγμή που πληρώνουν με λεφτά των φορολογούμενων τις τράπεζες που προκάλεσαν την οικονομική ύφεση η οποία οφείλεται για τη σημαντική αύξηση της ανεργίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι ολοφάνερο ότι η άκρα δεξιά προσπαθεί και δυστυχώς μερικές φορές καταφέρνει να αποπροσανατολίσει τους εργαζομένους δημιουργώντας ψεύτικες εντυπώσεις ότι τάχα οι μετανάστες φταίνε για την ανεργία και τη μείωση των μισθών.

Η άκρα δεξιά φυσικά δεν είναι η μόνη δύναμη που προσπαθεί να αποπροσανατολίσει. Έχει τους συμμάχους της στην παραδοσιακή λαϊκή δεξιά. Οι Σαρκοζί, Μπερλουσκόνι, Μέρκελ και ο δικός μας Σαμαράς είναι χαρακτηριστικότατα παραδείγματα. Όπως είπαμε παραπάνω οι επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα κομμάτι του γηγενούς πληθυσμού που επηρεάζεται αρνητικά από τη μετανάστευση, τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα που αποτελούνται κυρίως από ανειδίκευτους εργάτες, οικοδόμους, μικροεπαγγελματίες κλπ. Το κομμάτι αυτό του πληθυσμού είναι συνήθως μειωμένου μορφωτικού επιπέδου και συνεπώς εύκολο θύμα αποπροσανατολίσου. Την ίδια στιγμή αποτελεί και μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος της κάθε χώρας. Η λαϊκή λοιπόν δεξιά αντιμετωπίζει το κομμάτι αυτό ως πηγή πολιτικής δύναμης. Αυτό σημαίνει ότι παραδοσιακά το κρατάει στη χαμηλότερη κοινωνική βαθμίδα και συγχρόνως το βομβαρδίζει με ρητορικές ανασφάλειας. Εκμεταλλεύεται με αυτό το τρόπο τα γνήσια πατριωτικά του αισθήματα για να κερδίσει τους ψήφους του αποκρύβοντας τις πραγματικές αιτίες τις ανεργίας και του χαμηλού εισοδήματος. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποιεί τακτικές που εναλλάσσονται ανά χρονικές περιόδους. Την εποχή πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ η ανασφάλεια προερχόταν από τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Σήμερα η ανασφάλεια προέρχεται από τους μετανάστες. Κανένας από τους παραπάνω πολιτικούς δε τολμάει να αποκαλύψει την αλήθεια σε αυτούς τους ανθρώπους που ταξικά θα έπρεπε να προσανατολίζονται προς άλλες πολιτικές δυνάμεις. Η αλήθεια είναι ότι την κοινωνική αδικία, την ανεργία ακόμη και τη μετανάστευση τη συντηρεί το μεγάλο κεφάλαιο γιατί έτσι το συμφέρει. Οι παραπάνω πολιτικοί το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά αλλά συνειδητά το αποκρύπτουν διότι το μεγάλο κεφάλαιο είναι αυτό που τους χρηματοδοτεί, είναι αυτό που τους προωθεί στα ΜΜΕ και αυτό που τελικά θα τους βοηθήσει να επανεκλεγούν. Ο εύκολος στόχος επιρρίψης ευθυνών για την αποτυχία των πολιτικών τους είναι οι μετανάστες.

Η σοσιαλδημοκρατία από την άλλη έχει πιο ανθρωπιστικό πρόσωπο. Ουσιαστικά όμως οι πολιτικές της δεν διαφέρουν σε πολλά από αυτές της φιλελεύθερης και λαϊκής δεξιάς. Η σοσιαλδημοκρατία θα υποστηρίξει ότι οι μετανάστες είναι απλώς “φτωχοί άνθρωποι”, θα τους νομιμοποιήσει στην καλύτερη περίπτωση και θα επιτρέψει στα παιδιά τους που γεννήθηκαν στην χώρα υποδοχής να αποκτήσουν την ιθαγένεια. Δεν θα κάνει όμως τίποτα για την κοινωνική τους μιζέρια. Θα τους αφήσει να αποτελούν την δεξαμενή φτηνού εργατικού δυναμικού για το μεγάλο κεφάλαιο, θα στείλει τις δυνάμης καταστολής να τους δείρουν σε περίπτωση που ζητήσουν μεγαλύτερο μεροκάματο και σε πολλές περιπτώσεις θα προωθήσει το κλίμα μισαλλοδοξίας στην εκάστοτε εθνική κοινωνία. Και όλα αυτά όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά διότι και η σοσιαλδημοκρατία αποκρύβει συστηματικά τις νεοφιλελεύθερες επιλογές της, οι οποίες επιβάλλονται από τις πολυεθνικές, την μεγάλη βιομηχανία, τα ΜΜΕ και το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Φυσικά οι ίδιοι αυτοί παράγοντες θα χρηματοδοτήσουν την επόμενη προεκλογική καμπάνια. Χαρακτηριστικό είναι ότι την επομένη της εκλογικής νίκης του σοσιαλδημοκρατικού ΠΑΣΟΚ, ο σύλλογος Ελλήνων βιομηχάνων πανηγύριζε για την έλευση του σοσιαλισμού στην Ελλάδα!!!

Φτάνοντας τελικά στο χώρο της Αριστεράς, στο χώρο που ιστορικά έχει αναλάβει το δύσκολο έργο να υπερασπίσει και να εκφράσει τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, θα περίμενε κανείς να συναντήσει μια σταθερή και αδιαπραγμάτευτη άποψη για το φαινόμενο της μετανάστευσης. Θα περίμενε κανείς να ακούσει μια τρανταχτή, αντρίκια φωνή να λέει “Προλετάριοι Όλων των Χωρών Ενωθείτε”, να φωνάζει “Νόμος είναι το Δίκιο του Εργάτη”, του οποιοδήποτε εργάτη, Έλληνα, Άγγλου, Πακιστανού, Γάλλου, Τούρκου, Ολλανδού, Αλβανού. Θα περίμενε να το φωνάζει ενωμένα και χωρίς να το πολυσκεφτεί. Δυστυχώς όμως η Αριστερά φαίνεται αμήχανη. Δεν μπορεί να ξεπεράσει ακόμη τα ενοχικά της σύνδρομα, την αβεβαιότητα και τις σκανδαλιστικές της ίντριγκες. Αναλώνεται συνεχώς σε εσωτερικές κόντρες με αποτέλεσμα και τα αντανακλαστικά της να αποδυναμώνει και τον κόσμο της να απογοητεύει. Το αποτέλεσμα της αδυναμίας της είναι η άκρα δεξιά να κερδίζει έδαφος σε ολόκληρη την Ευρώπη εκμεταλλευόμενη το ιδεολογικό κενό που αφήνει. Η άνοδος αυτή έχει πάρει ανησυχιτικές διαστάσεις. Χαρακτηριστικά στην Ολλανδία το ακροδεξιό PVV έλαβε την τρίτη θέση στις ευρωεκλογές, το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη είχε την ίδια εκλογική επιτυχία στην Ελλάδα και ίδιες τάσεις παρουσιάστηκαν τόσο στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Γαλλία.

Γιατί όμως το φαινόμενο της μετανάστευσης έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις σήμερα? Ποιος ευθύνεται για αυτό που συμβαίνει? Ποιες είναι οι δυνάμεις που κερδίζουν από τη μετανάστευση και γιατί σήμερα δε βγαίνουν να μας μιλήσουν για τα καλά της μετανάστευσης? Ποιοι είναι αυτοί που έχουν να χάσουν από την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των μεταναστών? Ποιοι είναι αυτοί που ενδεχομένως μπορούν να κερδίσουν?

Το φαινόμενο της μετανάστευσης στην Ευρώπη έγινε εντονότερο τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως λόγο της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, της ανόδου του ισλαμικού εξτρεμισμού στις αραβικές χώρες, των πολέμων κατά της τρομοκρατίας που οργανώθηκαν από την ΕΕ και τις ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και της αύξησης του φαινομένου της πείνας στην Αφρικανική ήπειρο. Η πτώση του τείχους του Βερολίνου και η κατάρρευση της ΕΣΣΔ απελευθέρωσε μεγάλο τμήμα των πληθυσμών των χωρών του ανατολικού μπλοκ που ξεχύθηκαν στις μεγαλουπόλεις της Δύσης για ένα καλύτερο μεροκάματο. Οι ισλαμιστές της ανατολής εκδίωξαν πολιτικούς αντιπάλους από τις χώρες τους και ο πόλεμος στο Ιράκ και το Αφγανιστάν εξαθλίωσε εντελώς του πληθυσμούς της περιοχής οι οποίοι πλήρωσαν όσο όσο στους λαθρέμπορους για ένα εισιτήριο στη Δύση. Η εκμετάλλευση της Αφρικάνικης ηπείρου κυρίως από τους Ευρωπαίους κατακτητές συνεχίζεται παρόλο που πολλές αφρικάνικες χώρες έχουν πλέον ανεξάρτητα καθεστώτα.

Το παγκόσμιο κεφάλαιο ενισχύει την παραπάνω πραγματικότητα και σε κάθε περίπτωση βγαίνει κερδισμένο. Οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι εξασφαλίζουν την εκμετάλλευση των αποθεμάτων ενέργειας και η μετανάστευση προσφέρει το απαραίτητο φτηνό εργατικό δυναμικό που θα πολλαπλασιάσει τα ήδη τεράστια κέρδη τους. Το εργατικό αυτό δυναμικό θα χρησιμοποιηθεί από τη μία σαν τροφοδοτική πηγή στα εργοστάσια και όποτε θεωρείτε απαραίτητο θα χρησιμοποιηθεί ως αποδοπομπαίος τράγος για τα προβλήματα της ανεργίες και της κοινωνικής ανισότητας. Το τελευταίο θα γίνει όμως μόνο σε περίπτωση που δεν το έχουν πλέον ανάγκη για να πολλαπλασιάσουν τα κέρδη τους. Και αυτό γίνεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Τι σύμπτωση? Τα τελευταία χρόνια ο καπιταλισμός περνάει τη μεγαλύτερη ύφεση της ιστορίας του (ύφεση και όχι κρίση διότι κρίση ήταν αυτή του 1929). Είναι λοιπόν αυτή η ιστορική περίοδος που το κεφάλαιο δεν χρειάζεται τους μετανάστες ως παραγωγική δύναμη διότι η κατανάλωση έχει πέσει. Φυσικά για τα χαμηλά επίπεδα της κατανάλωσης φταίει η ύφεση που το ίδιο το κεφάλαιο προκάλεσε με την απάνθρωπη απληστία του. Έτσι λοιπόν οι μετανάστες πρέπει να αντιμετωπιστούν διαφορετικά. Πώς? Μα φυσικά ως το εύκολο θύμα όπου μπορεί να κατευθυνθεί η οργή της εργατικής τάξης. Αποπροσανατολίζουν δηλαδή την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα που είναι η οικονομική ύφεση ενισχύοντας την ξενοφοβία και το ρατσισμό στο όνομα δήθεν της ασφάλειας. Στην προσπάθεια τους αυτή έχουν ως σύμμαχο τα ΜΜΕ και τα κόμματα της εκάστοτε κυβέρνησης.

Οι κυβερνητικοί σχηματισμοί με τη σειρά τους, φοβούμενοι να αποκαλύψουν τα πραγματικά αίτια της οικονομικής ύφεσης βρίσκουν άλλοθι στην ύπαρξη των μεταναστών. Ανάλογα με την πολιτική τους τοποθέτηση ακολουθούν φαινομενικά διαφορετικές τακτικές. Τα συντηρητικά λαϊκά κόμματα στρέφονται σε ρητορικές πατριωτισμού και ανασφάλειας και δε διστάσουν να ρίξουν το φταίξιμο της οικονομικής ανισότητας στους μετανάστες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί. Η σοσιαλδημοκρατία από την άλλη δεξιοστροφεί συνεχώς. Ακολουθεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές με αποτέλεσμα να ενδυναμώνει συνεχώς το παγκόσμιο κεφάλαιο ενώ την ίδια στιγμή παρουσιάζει το ανθρωπιστικό της δήθεν πρόσωπο νομιμοποιώντας τους μετανάστες αλλά χωρίς να παίρνει συγκεκριμένα μέτρα για την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης τους. Ουσιαστικά προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. Το αποτέλεσμα είναι να αφήνει έρμαιη την εργατική τάξη στη διάθεση του παγκοσμίου κεφαλαίου.

Τι θα γινόταν όμως αν οι μετανάστες αποκτούσαν ίσα δικαιώματα με τους ντόπιους εργαζομένους? Θα κέρδιζε ο κόσμος της εργασίας? Θα καλυτέρευε η ζωή των μεταναστών? Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι ναι αλλά με προϋποθέσεις.

Σε περίπτωση που οι μετανάστες αποκτούσαν ίσα δικαιώματα με τους ντόπιους εργαζομένους η εργοδοσία θα αναγκαζόταν να πληρώσει το ίδιο μεροκάματο τόσο στους γηγενής όσο και στους αλλοδαπούς. Η προϋπόθεση είναι πρώτον να υπάρχει σαφής εργατική νομοθεσία η οποία προβλέπει τον κατώτερο μισθό, δεύτερον να υπάρχει κράτος το οποίο είναι αποφασισμένο να τηρήσει τη νομοθεσία αυτή και τρίτον να αποτραπεί σε κάθε περίπτωση η συνέχιση της κοινωνικής απομόνωσης των μεταναστών. Τίποτα όμως από τα παραπάνω δεν μπορούμε να πάρουμε ως δεδομένο. Η αλήθεια είναι ότι ούτε επαρκής νομοθεσία υπάρχει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, ούτε η διάθεση να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις. Επίσης σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες παρά το ότι οι μετανάστες νομιμοποιούνται (πολλές φορές με χρονοβόρες διαδικασίες) συνεχίζουν να παραμένουν στο περιθώριο με αποτέλεσμα να αποτελούν το ευκολότερο θύμα εκμετάλλευσης. Και αυτό γιατί όπως είπαμε παραπάνω η παρουσία φτηνού και περιθωριοποιημένου εργατικού δυναμικού εξυπηρετεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες.

Η μόνη δύναμη η οποία μπορεί να εμπιστεύεται η εργατική τάξη, γηγενής ή αλλοδαπή, είναι η δικιά της δύναμη. Σε κάθε περίπτωση η ενότητα της εργατικής τάξης είναι απαραίτητη. Η κάθε είδους διαχωριστική γραμμή, εθνική, χρωματική, θρησκευτική ακόμη και πολιτική μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει. Η Αριστερά πρέπει επιτέλους να δουλέψει μαζικά στην προσπάθεια έκφρασης της εργατικής τάξης χωρίς να προσκολλάται σε ιστορικές προκαταλήψεις που φιλοσοφικά δεν της ταιριάζουν. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις πρέπει άμεσα να εκπροσωπήσουν τους μετανάστες και να δώσουν φωνή σε όλο εκείνο το κόσμο που καταπιέζεται καθημερινά όλο και περισσότερο. Οι μετανάστες και οι γηγενής εργαζόμενοι πρέπει να αρχίσουν άμεσα το διάλογο που θα βοηθήσει να κατανοήσουν τις κοινές τους διεκδικήσεις. Οι γηγενής συνδικαλιστές να επιχειρήσουν άμεσα την μετάδοση εμπειρίας αγώνων στους αλλοδαπούς με σκοπό να τους αποτρέψουν από μικροαστικές τάσεις και τάσεις γκετοποίησης. Η φιλία και η κατανόηση ανθρώπου σε άνθρωπο παίζουν σημαντικό ρόλο. Η μετάδοση γνώσης και προς τις δύο κατευθύνσεις επίσης. Κανένας δεν είναι πιο έμπειρος στις εργατικές διεκδικήσεις από του Έλληνες ναυτεργάτες και κανείς δε είναι πιο έμπειρος στην αντίσταση κατά της κρατικής καταπίεσης από τους Παλαιστίνιους. Η εμπειρία πρέπει να διοχετευτεί και προς τις δύο κατευθύνσεις και η κάθε μορφή μονοπωλίου στους κοινωνικούς αγώνες πρέπει να εξαφανιστεί.

Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και όλοι μας γενικότερα πρέπει να προωθήσουμε τα θετικά στοιχεία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως η παιδεία, η ελευθερία και η ισότητα στους μετανάστες κάποιοι από τους οποίους δεν έχουν έρθει σε επαφή με παρόμοιου τύπου ιδανικά. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιτραπεί η διαιώνιση της κοινωνικής απομόνωσης των μεταναστών. Το επίσημο κράτος θα νομιμοποιήσει τους μετανάστες αλλά το πιο πιθανό είναι να τους αφήσει κοινωνικά, πολιτισμικά και εργασιακά απολίτιστους. Η παιδεία είναι εξαιρετικά σημαντική διότι θα αποτρέψει τον κοινωνικό αποκλεισμό των μεταναστών. Γι' αυτό το λόγο η εκπαίδευση πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους. Κάθε προσπάθεια περιορισμού της υποχρεωτικής παιδείας πρέπει να καταγγέλλεται.

Καταλήγοντας θα έλεγα ότι η απόκτηση ίσων δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων είναι υποχρέωση όλων μας. Οι ξενοφοβικές τάσεις που σε κάποιο βαθμό είναι λογικές εξαφανίζονται μόνο με την απόκτηση πολυπολιτισμικής εμπειρίας. Οποιοσδήποτε πιστεύει ότι μπορεί να μείνει απομονωμένος σε εθνικά καλούπια γελιέται. Γι' αυτό άλλωστε έχει προβλέψει η τεχνολογία...

[1] Eurostat Unemployment Rates, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/
[2] http://blogs.eliamep.gr/triandafyllidou/stin-ellada-i-metanastefsi-den-ferni-anergia/
[3] http://www.enet.gr/?i=portofoli.el.article&id=119017

Sunday, January 3, 2010

Κρίση και Ελπίδα : Η δικιά τους και η δικιά μας – Μέρος 8
του Νόαμ Τσόμσκι

Στο τελευταίο μέρος του άρθρου Κρίση και Ελπίδα ο Νόαμ Τσόμσκι προτείνει μία εναλλακτική λύση στην κάθε μορφή κρίσης του σύγχρονου κόσμου. Συγκεκριμένα παρουσιάζει το ρόλο που μπορούν να παίξουν τα αυτόνομα εργατικά συνδικάτα στην προώθηση της δημοκρατίας και της ευμάρειας. Επίσης συνδέει τις κοινωνικές αυτές πρακτικές με θεωρητικούς όπως οι αναρχοσυνδικαλιστές G.D.H. Cole και Rudolf Rocker και μαρξιστές όπως οι Anton Pannekoek, Rosa Luxemburg και Paul Mattick. Καταλήγοντας συμπεραίνει πως η πιο σημαντική κρίση της εποχής μας είναι η έλλειψη ποιότητας της δημοκρατίας και η κοινωνική απάθεια.


Οι προειδοποιήσεις για σκόπιμη διάλυση της παραγωγικής ικανότητας των ΗΠΑ είναι γνωστές για δεκαετίες και τελευταία ακούστηκαν ιδιαίτερα από τον Seymour Melman. Ο Melman υπόδειξε επίσης και ένα τρόπο να αντιστραφεί αυτή η διαδικασία. Η κρατικό-ιδιωτική ηγεσία έχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, πράγμα που δε σημαίνει όμως πως οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι (εργάτες και κοινότητες) θα πρέπει να παρακολουθήσουν τη διαδικασία παθητικά. Με αρκετή λαϊκή υποστήριξη οι εργάτες είναι εφικτό να πάρουν το έλεγχο της παραγωγής και της διαδικασία ανοικοδόμησης μετά την κρίση στα χέρια τους. Μια τέτοια πρόταση δεν είναι ιδιαίτερα ριζοσπαστική. Ένα από τα δημοφιλέστερα εγχειρίδια επιχειρηματικής οικονομίας, το “The Myth of the Global Corporation” αναφέρει χαρακτηριστικά ότι “πουθενά δεν είναι γραμμένο ότι τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των μετόχων μιας επιχείρησης στις ΗΠΑ αξίζουν μεγαλύτερη προτεραιότητα από ότι τα συμφέροντα των εργαζομένων της εταιρείας.”

Είναι επίσης σημαντικό να θυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι η έννοια του εργατικού ελέγχου είναι μια αποκλειστικά Αμερικάνικη ιδέα. Κατά την περίοδο της πρώιμης βιομηχανικής επανάστασης στην Νέα Αγγλία, οι εργάτες είχαν ως δεδομένο ότι “αυτοί που εργάζονται στους μύλους θα έπρεπε να τους έχουν υπό την ιδιοκτησία τους.” Επίσης θεωρούσαν ότι η μισθωτή εργασία είναι διαφορετική από τη σκλαβιά μόνο διότι είναι προσωρινή. Ο Αβραάμ Λίνκολν συμμεριζόταν την άποψη αυτή.

Ένας από τους σημαντικότερους κοινωνικούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα, ο John Dewey συμφωνούσε επίσης. Παρόμοια με τους εργάτες του 19ου αιώνα πρότεινε τον περιορισμό “των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στο ιδιωτικό κέρδος, διαμέσου κοινωνικού ελέγχου στο τραπεζικό σύστημα, στην κατανομή της γης και στη βιομηχανία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας τη δύναμη του ανεξάρτητου τύπου και άλλες μορφές προπαγάνδας.” Η βιομηχανία πρέπει να μεταλλαχθεί “από φεουδαλιστικό σε δημοκρατικό θεσμό” βασισμένο στον εργατικό έλεγχο, σε ανεξάρτητους συνεταιρισμούς και σε ομοσπονδιακούς οργανισμούς. Οι ιδέες αυτές βρίσκονται σε σύγκλιση με τις ιδέες αναρχικών όπως ο συντεχνιακός σοσιαλισμός του G.D.H. Cole και με ιδέες αριστερών μαρξιστών όπως οι Anton Pannekoek, Rosa Luxemburg, Paul Mattick και άλλοι. Ο Dewey υποστήριζε ότι χωρίς δημοκρατία στην βιομηχανία η δημοκρατία στην πολιτική είναι αδύνατη και οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να εργάζονται ανελεύθερα και αντιδημιουργικά. Θα εργάζονται μόνο για να πληρώνονται πράγμα που είναι και “ανελεύθερο και ανήθικο.” Ιδέες σαν και τις παραπάνω πηγάζουν από το Διαφωτισμό και τον κλασσικό φιλελευθερισμό πριν αυτός αλλοτριωθεί από τον καπιταλισμό, όπως χαρακτηριστικά ανάφερε ο αναρχοσυνδικαλιστής Rudolf Rocker 70 χρόνια πριν.

Κατά την πάροδο του χρόνου έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες να εξαλειφθούν τέτοιου είδους ιδέες από τα μυαλά των ανθρώπων. Να κερδηθεί όπως λένε στον κόσμο των επιχειρήσεων η “αιώνια μάχη για τα μυαλά των ανθρώπων.” Επιφανειακά μπορεί να φαίνεται ότι τα επιχειρηματικά συμφέροντα έχουν επιτύχει να αφανίσουν παρόμοιες απόψεις αλλά αν κάποιος ερευνήσει περισσότερο θα βρει αρκετά παραδείγματα αντίστασης τα οποία πρέπει να επιβιώσουν και να αναβιώσουν. Ένα από αυτά τα παραδείγματα είναι οι προσπάθειες των εργατών του Youngstown Ohio τριάντα χρόνια πριν. Οι εργάτες της αμερικάνικης βιομηχανίας χάλυβα αντιστάθηκαν σθεναρά στις προσπάθειες κλεισίματος του παραρτήματος του Ohio. Αρχικά η αντίσταση ξεκίνησε με απεργία και διαδηλώσεις που υποστηρίχθηκε και από την κοινότητα της πόλης. Στη συνέχεια ο Staughton Lynd έδωσε τη μάχη στα δικαστήρια προσπαθώντας να πείσει ότι τα συμφέροντα των εργατών πρέπει να έχουν τη μεγαλύτερη προτεραιότητα. Η προσπάθεια δυστυχώς δε ήταν επιτυχής αλλά με περισσότερη λαϊκή υποστήριξη θα μπορούσε να στεφθεί με επιτυχία.

Σήμερα, οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα ευνοϊκές να αναβιώσουμε προσπάθειες όπως οι παραπάνω. Για παράδειγμα μια ιδιαίτερη πρόκληση εμφανίστηκε το Φεβρουάριο του 2009 όταν ο πρόεδρος Ομπάμα αποφάσισε να δείξει την αλληλεγγύη του στο κόσμο της εργασίας δίνοντας ομιλία σε εργοστάσιο του Ιλινόις. Επέλεξε ένα από τα εργοστάσια της Caterpillar, πράγμα που ξεσήκωσε αντιδράσεις από την εκκλησία, διάφορες φιλειρηνικές ομάδες και οργανισμούς υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Caterpillar είναι εταιρεία παραγωγής βαρέων οχημάτων κάποια από τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί από το Ισραήλ στις κατεδαφίσεις σε κατεχόμενες παλαιστινιακές περιοχές. Επίσης η αντεργατική πολιτική της Caterpillar είναι ιδιαίτερα γνωστή. Τη δεκαετία του 1980, την εποχή που ο Ρέιγκαν επιχειρούσε να διαλύσει το σωματείο εργαζομένων στις αερομεταφορές, η Caterpillar αποφάσισε να ανακαλέσει τα συμβόλαια με το εργατικό σωματείο United Auto Workers. Το σωματείο αποφάσισε να απεργήσει και η Caterpillar απάντησε με την πρόσληψη μπράβων για να σπάσουν την απεργία. Εκείνο το καιρό τέτοιες εργοδοτικές πρακτικές ήταν παράνομες σε όλες τις υπόλοιπες βιομηχανικές χώρες εκτός της Νότιας Αφρικής.

Εάν ο πρόεδρος Ομπάμα επίτηδες επέλεξε την συγκεκριμένη εταιρεία η οποία ηγήθηκε στην υπονόμευση των εργατικών δικαιωμάτων δεν είναι γνωστό. Το πιο πιθανό είναι ότι οι συνεργάτες του ήταν ανενημέρωτοι για το γεγονός. Βέβαια τη περίοδο των γεγονότων στην Caterpillar ο Ομπάμα ήταν δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Σικάγο και οπωσδήποτε διάβαζε την Chicago Tribune, η οποία είχε δημοσιεύσει εκτενή μελέτη των γεγονότων.

Η διάβρωση της μνήμης του κοινού είναι βασικό στοιχείου του πόλεμο κατά των εργατικών δικαιωμάτων και της δημοκρατίας και δυστυχώς αποτελεί ακόμη μια νίκη για την ιδιαίτερα ταξικά συνειδητοποιημένη αστική τάξη της Αμερικής. Οι ηγεσίες των σωματίων δυστυχώς αρνιόταν να κατανοήσουν το παιχνίδι της αστικής τάξης. Μόλις το 1978 ο πρόεδρος του United Auto Workers, Doug Fraser αναγνώρισε την κατάσταση και την κατέκρινε κατηγορώντας τους “αρχηγούς της βιομηχανικής κοινότητας ότι έχουν κηρύξει την έναρξη ταξικού πολέμου εναντίον της εργατικής τάξης, των ανέργων, των φτωχών, των μειονοτήτων και της μεσαίας τάξης. Η ιστορία αποδεικνύει ότι το να εμπιστεύεσαι την αστική τάξη και τους μάνατζερ της είναι αυτοκαταστροφικό. Το σωματείο United Auto Workers (UAW) το αντιλαμβάνεται αυτό σήμερα καθώς το κράτος και οι αστοί συνεργάτες του επιχειρούν να καταργήσουν εργατικά δικαιώματα τα οποία κατακτήθηκαν με αγώνες και να διαλύσουν τον παραγωγικό πυρήνα της Αμερικάνικης οικονομίας.

Αυτό είναι μόνο ένα μικρό μέρος του εγχειρήματος των κέντρων ελέγχου και εξουσίας. Αναδεικνύει όμως την ιδιαίτερη σημασία που έχει η αντίσταση και το κτίσιμο βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής ώστε να διασωθεί η λειτουργία της δημοκρατίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Συγκεκριμένα για την Αμερικάνικη κοινωνία, ένας άμεσος στόχος είναι να πιεστεί το Κογκρέσο να επιτρέψει την κατοχύρωση εργατικών δικαιωμάτων. Η λεγόμενη Employee Free Choice Act είναι η εργατική τροπολογία την οποία το Κογκρέσο είχε δεσμευτεί να υπερψηφίσει αλλά πλέον φαίνεται να παραγκωνίζεται. Ένας ακόμα βραχυπρόθεσμος στόχος είναι ενδυναμωθεί το ανεξάρτητο εργατικό κίνημα το οποίο κατά την περίοδο της άνθησης του έπαιξε το ρόλο βασικού εγγυητή της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων και εργατικών δικαιωμάτων. Ένας μακροπρόθεσμος στόχος είναι να κερδηθεί η εκπαιδευτική και πολιτισμική μάχη η οποία έχει ξεκινήσει και είναι μέρος του λεγόμενου μονομερή ταξικού – πολέμου, το οποίο ο πρόεδρος του UAW ανακάλυψε σχετικά αργά. Αυτό σημαίνει να γίνει προσπάθεια να διαλυθούν οι αυταπάτες της ελεύθερης αγοράς, της παγκοσμιοποίησης του εμπορίου και της αστικής “δημοκρατίας”. Επιπλέον να ξεπεραστεί η περιθωριοποίηση και εξατομίκευση του λαού έτσι ώστε το κοινό να μετατραπεί σε “ενεργό συμμετέχοντα” και όχι σε “παθητικό θεατή” όπως επιχειρείτε από τους θεωρητικούς της αστικής δημοκρατίας.

Η πιο επικίνδυνη από τις κρίσεις οι οποίες ταλανίζουν το σύγχρονο κόσμο είναι αυτή του ελλείμματος δημοκρατίας. Σε περίπτωση που δεν καταφέρουμε να την ανατρέψουμε, πολύ σύντομα θα μετατραπούμε σε απλούς θεατές ανίκανους για κάθε μορφής κοινωνικής πρωτοβουλίας.

Noam Chomsky
chomsky.info, September/October 2009
Μεταφραση: Πράπας Δημήτρης 03/01/2010
Διαβάστε το στα αγγλικά

Κρίση και Ελπίδα : Η δικιά τους και η δικιά μας – Μέρος 7
του Νόαμ Τσόμσκι

Στο έβδομο μέρος του μακροσκελούς αυτού άρθρου ο Νόαμ Τσόμσκι επιστρέφει στην οικονομική κρίση και την συνδέει άμεσα με το πρόβλημα υπερθέρμανσης του πλανήτη. Επεξηγεί πως συγκεκριμένες αποφάσεις της οικονομικής ελίτ των ΗΠΑ προώθησαν την οικονομία σπατάλης ενέργειας η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικολογική κρίση. Παραθέτει παραδείγματα εγκληματικών επιλογών των οικονομικών τραστ που κερδοφόρησαν εις βάρος τόσο του αμερικάνικού λαού όσο και του παγκοσμίου κλίματος.


Επιστρέφοντας σε αυτό που η Δύση αναγνωρίζει ως κρίση – την οικονομική κρίση - πιθανότατα θα κουκουλωθεί με κάποιο τρόπο, αφήνοντας τα ινστιτούτα, τα οποία την δημιούργησαν ανέγγιχτα. Τελευταία το Treasury Department επέτρεψε χρηματοδοτήσεις μέσω του TARP (Troubled Asset Relief Program), οι οποίες ενώ από τη μία μειώνουν την ικανότητα δανεισμού των τραπεζών, από την άλλη επιτρέπουν στις τράπεζες να γεμίσουν με χρήματα τις τσέπες συγκεκριμένων ανθρώπων. Χαρακτηριστική είναι η κυνική δήλωση δύο υπαλλήλων της Bank of New York Mellon οι οποίοι δήλωσαν στους New York Times πως “οι ζωές μας θα βελτιωθούν ακόμα και αν η οικονομία θα παραμείνει σε κρίση.”

Ο πρόεδρος της επιφανής νομικής εταιρείας Sullivan & Cromwell έκανε μία παρόμοια πρόβλεψη λέγοντας χαρακτηριστικά πως “η Wall Street, παίρνοντας δισεκατομμύρια δολάρια των φορολογούμενων πολιτών θα αναδυθεί ξανά μετά την κρίση χωρίς καμία αλλαγή.” Οι λόγοι για τους οποίους τα οικονομικά ινστιτούτα θα παραμείνουν ίδια επισημάνθηκαν μεταξύ άλλων και από τον πρώην οικονομολόγο του IMF (International Monetary Fund), Simon Johnson, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά: “Κατά τη διάρκεια της κρίσης η κυβέρνηση πήρε όλα τα μέτρα ώστε να μην διαταράξει τα συμφέροντα των οικονομικών ινστιτούτων και δεν αμφισβήτησε σε καμία περίπτωση της βασικές αρχές του συστήματος το οποίο ουσιαστικά προκάλεσε την κρίση. Οι ελίτ των επιχειρήσεων οι οποίες προκάλεσαν την κρίση παίρνοντας τεράστια επενδυτικά ρίσκα, έχοντας την υποστήριξη της κυβέρνησης, χρησιμοποιούν τώρα όλη την επιρροή τους για να μην παρθούν μέτρα τα οποία χρειάζονται για την ανάκαμψη της οικονομίας.” Συγχρόνως καταλήγει ο Johnson , “η κυβέρνηση είναι ανίκανη και άβουλη στο να δράσει ενάντια στην συγκεκριμένη ελίτ.” Πράγμα το οποίο δεν προκαλεί έκπληξη, τουλάχιστο σε αυτούς που θυμούνται τα μαθήματα του Adam Smith.

Όμως εκτός από την οικονομική κρίση υπάρχει ακόμη μια σοβαρότερη κρίση ακόμη και για τους πλούσιους και ισχυρούς. Έχει αναλυθεί σε βάθος από ανθρώπους όπως ο Bill McKibben ο οποίος για χρόνια προειδοποιεί για τις συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε περιοδικά όπως το New York Review of Books. Το τελευταίο του άρθρο στηρίζεται στην βρετανική μελέτη Stern Review(link) η οποία αναγνωρίστηκε από κορυφαίους επιστήμονες Νομπελίστες οικονομολόγους. Στηριζόμενος στην παραπάνω μελέτη ο McKibben συμπεραίνει ότι “το 2009 είναι πολύ πιθανό να είναι η καθοριστική χρονιά για το μέλλον της σχέσης της ανθρωπότητας με τον πλανήτη Γη.” Το Δεκέμβριο στην Κοπεγχάγης θα επιχειρηθεί η υπογραφή μιας παγκόσμιας συνθήκης για την κλιματική αλλαγή. Ο McKibben θεωρεί ότι τα αποτελέσματα του συνεδρίου θα αποδείξουν κατά πόσο οι κυβερνήσεις είναι πρόθυμες να πάρουν αποφάσεις για το κοινό καλό ή αν τα κράτη και οι επιχειρήσεις συνεχίσουν να έχουν την λογική του κέρδους για τους λίγους και ισχυρούς.

Τον τελευταίο καιρό το πρόβλημα έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται και από αυτούς που αρχικά το αμφισβητούσαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και το The Wall Street Journal, το περιοδικό το οποίο ήταν από τους μεγαλύτερους αρνητές του προβλήματος άλλαξε τελευταία στάση. Ένας λόγος για τον οποίο αυτό συναίβει είναι ότι ανακάλυψαν την προοπτική κέρδους. Αναφέρουν χαρακτηριστικά πως ίσως τα μέτρα που έχουν παρθεί μέχρι σήμερα δεν είναι αρκετά για την αντιμετώπιση του προβλήματος – το οποίο δεν αναγνώριζαν πριν μερικούς μήνες – και πως πρέπει να παρθούν δραστικότερα μέτρα ώστε να επιτύχουμε την μείωση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Τα μέτρα που φυσικά που προτείνουν είναι οι νέες μέθοδοι γεομηχανικής, οι οποίες ως εκ θαύματος θα γεμίσουν και μερικές τσέπες με χρήμα.

Ως συνήθως αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή είναι οι φτωχοί του πλανήτη, οι οποίοι ταλανίζονται επίσης και από της κρίση φτώχειας. Καθώς το επίπεδο της θάλασσας ανεβαίνει κάποιες από τις πιο παραγωγικές περιοχές του Bangladesh κινδυνεύουν να βυθιστούν. Η σημερινή κρίση είναι σχεδόν βέβαιο πως θα επιδεινωθεί καθώς οι παγετώνες των Ιμαλάιων θα συνεχίσουν να λιώνουν. Μαζί μ' αυτούς κινδυνεύει να καταστραφεί το δίκτυο ποταμών το οποίο κρατάει ζωντανή την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασία εδώ και αιώνες.

Η εικόνα μπορεί να είναι ακόμη πιο άσχημη από αυτή που προβλέπεται από την Stern Report. Μία ομάδα επιστημόνων του MIT πριν λίγο καιρό δημοσίευσε τα αποτελέσματα της “πιο περιεκτικής προσομοίωσης του κλίματος της γης που έχει πραγματοποιηθεί.” Η προσομοίωση αποδεικνύει ότι σε περίπτωση που δεν παρθούν άμεσα μέτρα το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής θα γίνει δύο φορές σοβαρότερο από ότι είχε προβλεφτεί πριν 6 χρόνια με την ίδια μέθοδο. Οι επιστήμονες επισημαίνουν επίσης ότι τα αποτελέσματα της έρευνας μπορεί να είναι ακόμη χειρότερα διότι η μέθοδός τους δε παίρνει υπόψη της επιπρόσθετους παράγοντες που επηρεάζουν την αλλαγή του κλίματος όπως το λιώσιμο των παγετώνων στους πόλους της γης.

Την ίδια στιγμή που οι νέες τεχνολογίες είναι ουσιώδης για την οικονομία, τα προβλήματα αυξάνονται γεωμετρικά. Βρισκόμαστε πλέον μπροστά στην ανάγκη να αναστρέψουμε τα αποτελέσματα των ιδιωτικό-κρατικών επιλογών στην οικονομία και την κοινωνία κατά την μεταπολεμική περίοδο. Οι επιλογές αυτές σκόπιμα προώθησαν μία οικονομία ενεργειακής σπατάλης και περιβαλλοντολογικής καταστροφής που στηρίχθηκε κυρίως σε ορυκτά καύσιμα. Οι κρατικές και ιδιωτικές πρωτοβουλίες, οι οποίες περιλαμβάνουν τεράστια έργα όπως η ερήμωση της υπαίθρου, η κατασκευής προαστίων και η αστικοποίηση ξεκίνησαν στις ΗΠΑ με την συνωμοσία μεταξύ εταιρειών όπως η General Motors, η Firestone, και η Standard Oil of California οι οποίες εξαγόρασαν και στη συνέχεια διέλυσαν τα αποδοτικά και περιβαλλοντολογικά φιλικά ηλεκτρικά μέσα μαζικής συγκοινωνίας στο Los Angeles και δεκάδες άλλες πόλεις. Καταδικάστηκαν τότε για εγκληματική συνωμοσία και τιμωρήθηκαν. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση τότε ανέλαβε να χρηματοδοτήσει το έργο το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την κατασκευή του τεράστιου συστήματος αυτοκινητοδρόμων και αεροδρομίων. Για ακόμη μία φορά η κατασκευή σιδηροδρόμων, οι οποίοι είναι το πλέον φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς παραγκωνίστηκε στο βωμό του κέρδους της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων. Τόσο τα αυτοκίνητα όσο και τα αεροπλάνα χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες πετρελαίου. Τα παραπάνω προγράμματα προωθήθηκαν ως μέτρα για την αποφυγή οικονομικής ύφεσης μετά τον πόλεμο της Κορέας.

Η κοινή γνώμη για ακόμα μία φορά δεν έπαιξε κανένα ρόλο και περιορίστηκε σε αποφάσεις μέσα στα πλαίσια που της επιτρέπει η σύγχρονη αστική δημοκρατία. Η περιθωριοποίηση της κοινής γνώμης έχει ως αποτέλεσμα της εξατομίκευση της κοινωνίας και την παγίδευση των απομονωμένων ατόμων σε αυτοκαταστροφικές φιλοδοξίες και τεράστιο χρέος. Οι προσπάθεια “κατασκευής καταναλωτών” και κατεύθυνσης των ανθρώπων “σε επίπλαστες ανάγκες όπως αυτές που δημιουργούνται από τη βιομηχανία της μόδας” αναδύθηκε περίπου ένα αιώνα πριν με τον περιορισμό των δημοκρατικών επιτευγμάτων και την προστασία της “πλούσιας μειονότητας” από τη “ανόητη και ενοχλητική πλειοψηφία.”

Την ίδια στιγμή που οι κρατικό-ιδιωτικές δυνάμεις προωθούσαν την ιδιωτικοποίηση της ζωής και τη μεγιστοποίηση της σπατάλης ενέργειας, υπονόμευαν τις αποδοτικές επιλογές στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Για να το θέσουμε απλά, σε περίπτωση που θέλω να πάω από το σπίτι μου στη δουλειά η αγορά προσφέρει την επιλογή μεταξύ ενός Ford ή ενός Toyota αλλά όχι την επιλογή ενός αυτοκινήτου και ενός υπόγειου σιδηροδρόμου. Κάτι τέτοιο θα έπρεπε να προσφέρεται σαν επιλογή σε μια δημοκρατική κοινωνία και η απόφαση θα έπρεπε να παίρνεται από το λαό. Αλλά ακριβώς αυτή η δυνατότητα της επιλογής είναι που υπονομεύεται από τις εκάστοτε πλούσιες ελίτ.

Οι επιπτώσεις των επιλογών αυτών της Αμερικάνικης ελίτ βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας και σε πολλές περιπτώσεις φαντάζουν σουρεαλιστικές. Για παράδειγμα την ίδια στιγμή που βασικοί τομείς της Αμερικάνικης βιομηχανίας διαλύονται με αποτέλεσμα να χάνουν τη δουλεία τους χιλιάδες εργαζόμενοι, η αμερικάνικη κυβέρνηση ετοιμάζεται να προχωρήσει σε χρηματοδότηση ύψους 13 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ευρωπαϊκές ιδιωτικές εταιρείες για την κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου που τόσο πολύ χρειάζονται οι ΗΠΑ και το οποίο καταστράφηκε από τις επιλογές της ελίτ των ΗΠΑ. Καμία λογική...αν φυσικά εξαιρέσεις τη λογική του κέρδους του παγκοσμίου πλέον κεφαλαίου.

Noam Chomsky
chomsky.info, September/October 2009
Μεταφραση: Πράπας Δημήτρης 03/01/2010
Διαβάστε το στα αγγλικά