Μια συζήτηση που είχα πριν μερικές μέρες με κάποιους φίλους μου Έλληνες μετανάστες περί της μετανάστευσης με έκανε να αναρωτηθώ για το θέμα. Τι είναι λοιπόν η μετανάστευση? Τι την προκαλεί? Ποια είναι τα αποτελέσματα στις χώρες προέλευσης και υποδοχής? Ποια είναι η στάση των ανθρώπων όταν έρχονται αντιμέτωποι με το φαινόμενο της μετανάστευσης? Τα ερωτήματα δεν είναι απλά και σίγουρα για να τα απαντήσει κάποιος πρέπει να περιηγηθεί σε ιστορικές, οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και ψυχολογικές αναλύσεις.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μία σύντομη ιστορική αναδρομή. Η μετανάστευση ήταν, είναι και θα είναι στοιχείο του παγκόσμιου ανθρώπινου πολιτισμού. Η μετακίνηση των ινδοευρωπαϊκών φύλων στην Ευρώπη δημιούργησε τα γνωστά ευρωπαϊκά φύλα. Οι μετακινήσεις πληθυσμών συνεχίστηκαν κατά την κλασική περίοδο με τους Έλληνες να μεταναστεύουν μαζικά στην μικρά Ασία, στη κάτω Ιταλία, στον Εύξεινο Πόντο κλπ. Κατά την περίοδο της ελληνιστικής και ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι μετακινήσεις συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα τη δημιουργία καινούργιου γεωπολιτικού σκηνικού. Το ίδιο φαινόμενο συνεχίστηκε για τους επόμενους αιώνες. Οι αυτοκρατορίες άλλαζαν τα σύνορα της Ευρώπης και της Ασίας και οι πληθυσμοί μετακινούνταν σύμφωνα με τις εκάστοτε ιστορικές αναγκαιότητες. Μετά την ανακάλυψη της Αμερικής παρατηρείτε ένα τεράστιο κύμα εποικισμού στο Νέο Κόσμο που θα αλλάξει για ακόμη μία φορά το γεωπολιτικό σκηνικό. Η αποικιοκρατία που ακολούθησε ήταν άλλη μία μορφή μετανάστευσης τόσο προς τις νέες αποικίες όσο και προς τις μητροπόλεις των αποικιοκρατικών δυνάμεων. Η βιομηχανική επανάσταση προκάλεσε με τη σειρά της μετακινήσεις (πολλές φορές βίαιες όπως στην περίπτωση των δούλων) προς τα αστικά κέντρα όπου εργάτες από την ύπαιθρο και δούλοι από την Αφρική μετακινούταν για να καλύψουν τις ανάγκες της νεογέννητης βιομηχανίας. Το φαινόμενο συνεχίστηκε κατά τον 19ο και 20ο αιώνα κυρίως προς την Αμερική κατά την περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης. Είναι λοιπόν εμφανές ότι η μετανάστευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη δραστηριότητα και δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος να πιστεύει κάποιος ότι θα περιοριστεί.
Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους στο να μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο? Οι λόγοι της μετανάστευσης είναι ποικίλοι και διαφοροποιούνται σε σχέση με την εκάστοτε ιστορική περίοδο και γεωγραφική τοποθεσία. Θα μπορούσαμε όμως αφαιρετικά να διαχωρίσουμε τη μετανάστευση σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Την εθελούσια μετανάστευση και την αναγκαστική μετανάστευση. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι μετακινήσεις πληθυσμών που οφείλονται σε ενδογενής παράγοντες, όπως η αναζήτηση καλύτερης τύχης (όχι η φτώχεια) και ο μαζικός εποικισμός νέων περιοχών. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι μετακινήσεις που οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες, όπως ο πόλεμος, η φτώχεια, οι πολιτικοί και θρησκευτικοί διωγμοί και η βίαιη εκτόπιση πληθυσμών από ένα μέρος σε ένα άλλο. Στη σημερινή εποχή και κυρίως στην Ευρώπη η μετανάστευση οφείλεται στην ανισομέρεια του καταμερισμού του πλούτου. Εργάτες από την Ανατολική Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική κατευθύνονται προς στην Ευρώπη προς αναζήτηση καλύτερου μεροκάματου. Ο προσφυγικός πληθυσμός αποτελεί μόνο ένα μικρό κομμάτι του μεταναστευτικού κύματος[]. Ο βασικός λοιπόν λόγος που οι άνθρωποι μετακινούνται σήμερα στην Ευρώπη είναι το ότι έχουν την ευκαιρία να βρουν ευκολότερα δουλειά.
Το φαινόμενο αυτό τα τελευταία χρόνια έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στις χώρες υποδοχής των μεταναστών. Παραδοσιακά προοδευτικές δυνάμεις όπως αυτές της Αριστεράς αντιμετωπίζουν με σχετική αμηχανία το φαινόμενο και δυσκολεύονται να διατυπώσουν ξεκάθαρη άποψη. Πολλές φορές μάλιστα αποδέχονται το φαινόμενο ως αναγκαίο κακό και ξεπέφτουν σε ανθρωπιστικά επιχειρήματα του τύπου “αχ οι καημένοι οι μετανάστες”. Επιχειρήματα σαν και αυτά είναι αδύνατο να πείσουν την εγχώρια εργατική τάξη η οποία σε πολλές περιπτώσεις γίνεται εύκολο θύμα σε ρητορικές μισαλλοδοξίας που προέρχονται από συντηρητικές και ακροδεξιές φωνές. Οι φωνές αυτές εκμεταλλεύονται την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων για να παρουσιάσουν τους μετανάστες ως το βασικό αίτιο της κοινωνικής αδικίας, της ανεργίας, της φτώχειας και της εγκληματικότητας. Στο πλευρό αυτών των φωνών βρίσκεται η άρχουσα τάξη της Ευρώπης η οποία τρίβει τα χέρια της βρίσκοντας από τη μία φτηνό εργατικό δυναμικό και από την άλλη το ιδεολογικό υπόβαθρο για να αποπροσανατολίσει την εργατική τάξη από τον πραγματικό εχθρό της.
Πριν συνεχίσουμε όμως την κριτική στις απόψεις όλου του φάσματος της πολιτικής σκηνής καλό θα ήταν να παρουσιάσουμε κάποια πραγματολογικά στοιχεία για τη σχέση της μετανάστευσης με την ανεργία και με το ύψος της μισθοδοσίας στις χώρες υποδοχής. Θα περιοριστούμε σε στοιχεία που αφορούν στην μετανάστευση στην Ελλάδα που αυξήθηκε ραγδαία μετά την πτώση την ΕΣΣΔ το 1989. Σύμφωνα με έρευνες η μετανάστευση στην Ελλάδα δεν επηρέασε ιδιαίτερα τα ποσοστά της ανεργίας. Όταν άρχισε το μεταναστευτικό κύμα το 1990 στην Ελλάδα, η ανεργία ήταν 8%. Το 2007 σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ το ποσοστό ανεργίας ήταν 8.3%. Επίσης στην Ευρώπη των 27 το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 9.5% τον Νοέμβριο του 2009, όταν τον αντίστοιχο μήνα του 2008 είχε διαμορφωθεί στο 7.5% [1], [2], [3]. Για την Ελλάδα το ποσοστό ανεργίας το Νοέμβριο του 2008 ήταν 7.9% και το ίδιο μήνα του 2009 έφτασε το 9.7%. Παρατηρείτε δηλαδή μία ιδιαίτερη αύξηση της ανεργίας τα δύο τελευταία χρόνια ενώ αντίθετα τα ποσοστά ανεργίας το 2007 είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά του 1990. Κάτι που επίσης αξίζει να σημειωθεί είναι ότι και σε χώρες όπου τα ποσοστά της ανεργίας είναι πολύ χαμηλά όπως η Αυστρία (5.5%, 2009) και η Ολλανδία (3.9%, 2009) [3] οι μετανάστες αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη καχυποψία. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο, τουλάχιστον για αυτούς που αντιμετωπίζουν το θέμα με ψυχραιμία και αρνούνται να υποπέσουν σε λογικές ξενοφοβίας, ότι η οποιαδήποτε κατηγορία κατά των μεταναστών όσον αφορά στο πρόβλημα της ανεργίας είναι στην καλύτερη περίπτωση ανυπόστατη και στη χειρότερη ύποπτη. Αν δηλαδή κάποιος θέλει να ψάξει την αλήθεια για το πρόβλημα της ανεργίας θα έπρεπε να κατευθύνει τις έρευνες του αλλού. Η μετανάστευση επίσης συνέβαλλε στην αύξηση των ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης συντηρώντας και δημιουργώντας θέσεις εργασίας διότι οι μετανάστες από τη μία καταναλώνουν, δηλαδή αγοράζουν και από την άλλη δημιουργούν αύξηση στην ζήτηση υπηρεσιών. Γενικότερα σύμφωνα με τις έρευνες η μετανάστευση επηρεάζει θετικά από οικονομικής πλευράς όλα τα οικονομικό-κοινωνικά στρώματα στην ύπαιθρο και τα μεσαία και ανώτερα κοινωνικό-οικονομικά στρώματα στα αστικά κέντρα. Επηρεάζει αρνητικά μόνο τα κατώτερα οικονομικά στρώματα στα αστικά κέντρα γιατί αυξάνει τον ανταγωνισμό και συμπιέζει τους μισθούς στις θέσεις χαμηλής εξειδίκευσης [2].
Ας δούμε τώρα πως οι πολιτικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν τα παραπάνω επιστημονικά δεδομένα. Θα ξεκινήσω από την άκρα δεξιά διότι όπως προανέφερα πολλοί άνθρωποι των κατώτερων κοινωνικών τάξεων δείχνουν ιδιαίτερη συμπάθεια στη ρητορική της μισαλλοδοξίας που εκφράζεται από την άκρα δεξιά. Δεν θα περιορίσω αυτή τη φορά τη συζήτηση στην Ελληνική άκρα δεξιά, δηλαδή στο ΛΑΟΣ διότι με μια απλή ματιά στον ιστοχώρο του κόμματος και με μια γρήγορη ανάγνωση του οικονομικού τους προγράμματος ο καθένας θα καταλάβαινε την υποκρισία της πολιτικής αυτής παράταξης. Θα αναφέρω μόνο ότι ενώ την ίδια στιγμή που κατηγορούν τους μετανάστες για τα προβλήματα της ανεργίας και της κοινωνικής αδικίας, στο οικονομικό τους πρόγραμμα ζητάνε τη δημιουργία φορολογικών παραδείσων σε ιστορικά (όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν) νησιά της Ελλάδος. Από τη μία δηλαδή τους ενοχλούν οι κατατρεγμένοι Αφγανοί και Ιρακινοί που έρχονται στην Ελλάδα αναζητώντας μια καλύτερη τύχη και από την άλλη προτείνουν την πώληση ιστορικών ελληνικών νησιών στο μεγάλο κεφάλαιο της Ευρώπης και της Αμερικής. Και όλα αυτά στο όνομα του πατριωτισμού. Ο Νοών Νοήτω.... Η Ευρωπαϊκή άκρα δεξιά δεν είναι πολύ καλύτερη. Για παράδειγμα στην Ολλανδία (όπου τα ποσοστά της ανεργίας είναι ιδιαίτερα χαμηλά και τα μεροκάματα από τα υψηλότερα της ΕΕ) την ίδια στιγμή που το ακροδεξιό Partij voor de Vrijheid εξαπολύει επίθεση στους μουσουλμάνους μετανάστες και προωθεί ρατσιστικές τάσεις, υποστηρίζει νεοφιλελεύθερες πολιτικές που οδήγησαν στην οικονομική ύφεση και άφησαν πολλούς ολλανδούς πολίτες άνεργους. Το ίδιο ισχύει και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες όπως στην Γαλλία και την Ίταλία όπου ο Σαρκοζί και ο Μπερλουσκόνι ανέλαβαν να αντικαταστήσουν την άκρα δεξιά και φλερτάρουν με τη ξενοφοβία και το ρατσισμό την ίδια στιγμή που πληρώνουν με λεφτά των φορολογούμενων τις τράπεζες που προκάλεσαν την οικονομική ύφεση η οποία οφείλεται για τη σημαντική αύξηση της ανεργίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Είναι ολοφάνερο ότι η άκρα δεξιά προσπαθεί και δυστυχώς μερικές φορές καταφέρνει να αποπροσανατολίσει τους εργαζομένους δημιουργώντας ψεύτικες εντυπώσεις ότι τάχα οι μετανάστες φταίνε για την ανεργία και τη μείωση των μισθών.
Η άκρα δεξιά φυσικά δεν είναι η μόνη δύναμη που προσπαθεί να αποπροσανατολίσει. Έχει τους συμμάχους της στην παραδοσιακή λαϊκή δεξιά. Οι Σαρκοζί, Μπερλουσκόνι, Μέρκελ και ο δικός μας Σαμαράς είναι χαρακτηριστικότατα παραδείγματα. Όπως είπαμε παραπάνω οι επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι υπάρχει ένα κομμάτι του γηγενούς πληθυσμού που επηρεάζεται αρνητικά από τη μετανάστευση, τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα που αποτελούνται κυρίως από ανειδίκευτους εργάτες, οικοδόμους, μικροεπαγγελματίες κλπ. Το κομμάτι αυτό του πληθυσμού είναι συνήθως μειωμένου μορφωτικού επιπέδου και συνεπώς εύκολο θύμα αποπροσανατολίσου. Την ίδια στιγμή αποτελεί και μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος της κάθε χώρας. Η λαϊκή λοιπόν δεξιά αντιμετωπίζει το κομμάτι αυτό ως πηγή πολιτικής δύναμης. Αυτό σημαίνει ότι παραδοσιακά το κρατάει στη χαμηλότερη κοινωνική βαθμίδα και συγχρόνως το βομβαρδίζει με ρητορικές ανασφάλειας. Εκμεταλλεύεται με αυτό το τρόπο τα γνήσια πατριωτικά του αισθήματα για να κερδίσει τους ψήφους του αποκρύβοντας τις πραγματικές αιτίες τις ανεργίας και του χαμηλού εισοδήματος. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποιεί τακτικές που εναλλάσσονται ανά χρονικές περιόδους. Την εποχή πριν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ η ανασφάλεια προερχόταν από τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Σήμερα η ανασφάλεια προέρχεται από τους μετανάστες. Κανένας από τους παραπάνω πολιτικούς δε τολμάει να αποκαλύψει την αλήθεια σε αυτούς τους ανθρώπους που ταξικά θα έπρεπε να προσανατολίζονται προς άλλες πολιτικές δυνάμεις. Η αλήθεια είναι ότι την κοινωνική αδικία, την ανεργία ακόμη και τη μετανάστευση τη συντηρεί το μεγάλο κεφάλαιο γιατί έτσι το συμφέρει. Οι παραπάνω πολιτικοί το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά αλλά συνειδητά το αποκρύπτουν διότι το μεγάλο κεφάλαιο είναι αυτό που τους χρηματοδοτεί, είναι αυτό που τους προωθεί στα ΜΜΕ και αυτό που τελικά θα τους βοηθήσει να επανεκλεγούν. Ο εύκολος στόχος επιρρίψης ευθυνών για την αποτυχία των πολιτικών τους είναι οι μετανάστες.
Η σοσιαλδημοκρατία από την άλλη έχει πιο ανθρωπιστικό πρόσωπο. Ουσιαστικά όμως οι πολιτικές της δεν διαφέρουν σε πολλά από αυτές της φιλελεύθερης και λαϊκής δεξιάς. Η σοσιαλδημοκρατία θα υποστηρίξει ότι οι μετανάστες είναι απλώς “φτωχοί άνθρωποι”, θα τους νομιμοποιήσει στην καλύτερη περίπτωση και θα επιτρέψει στα παιδιά τους που γεννήθηκαν στην χώρα υποδοχής να αποκτήσουν την ιθαγένεια. Δεν θα κάνει όμως τίποτα για την κοινωνική τους μιζέρια. Θα τους αφήσει να αποτελούν την δεξαμενή φτηνού εργατικού δυναμικού για το μεγάλο κεφάλαιο, θα στείλει τις δυνάμης καταστολής να τους δείρουν σε περίπτωση που ζητήσουν μεγαλύτερο μεροκάματο και σε πολλές περιπτώσεις θα προωθήσει το κλίμα μισαλλοδοξίας στην εκάστοτε εθνική κοινωνία. Και όλα αυτά όχι για κανένα άλλο λόγο, αλλά διότι και η σοσιαλδημοκρατία αποκρύβει συστηματικά τις νεοφιλελεύθερες επιλογές της, οι οποίες επιβάλλονται από τις πολυεθνικές, την μεγάλη βιομηχανία, τα ΜΜΕ και το εφοπλιστικό κεφάλαιο. Φυσικά οι ίδιοι αυτοί παράγοντες θα χρηματοδοτήσουν την επόμενη προεκλογική καμπάνια. Χαρακτηριστικό είναι ότι την επομένη της εκλογικής νίκης του σοσιαλδημοκρατικού ΠΑΣΟΚ, ο σύλλογος Ελλήνων βιομηχάνων πανηγύριζε για την έλευση του σοσιαλισμού στην Ελλάδα!!!
Φτάνοντας τελικά στο χώρο της Αριστεράς, στο χώρο που ιστορικά έχει αναλάβει το δύσκολο έργο να υπερασπίσει και να εκφράσει τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, θα περίμενε κανείς να συναντήσει μια σταθερή και αδιαπραγμάτευτη άποψη για το φαινόμενο της μετανάστευσης. Θα περίμενε κανείς να ακούσει μια τρανταχτή, αντρίκια φωνή να λέει “Προλετάριοι Όλων των Χωρών Ενωθείτε”, να φωνάζει “Νόμος είναι το Δίκιο του Εργάτη”, του οποιοδήποτε εργάτη, Έλληνα, Άγγλου, Πακιστανού, Γάλλου, Τούρκου, Ολλανδού, Αλβανού. Θα περίμενε να το φωνάζει ενωμένα και χωρίς να το πολυσκεφτεί. Δυστυχώς όμως η Αριστερά φαίνεται αμήχανη. Δεν μπορεί να ξεπεράσει ακόμη τα ενοχικά της σύνδρομα, την αβεβαιότητα και τις σκανδαλιστικές της ίντριγκες. Αναλώνεται συνεχώς σε εσωτερικές κόντρες με αποτέλεσμα και τα αντανακλαστικά της να αποδυναμώνει και τον κόσμο της να απογοητεύει. Το αποτέλεσμα της αδυναμίας της είναι η άκρα δεξιά να κερδίζει έδαφος σε ολόκληρη την Ευρώπη εκμεταλλευόμενη το ιδεολογικό κενό που αφήνει. Η άνοδος αυτή έχει πάρει ανησυχιτικές διαστάσεις. Χαρακτηριστικά στην Ολλανδία το ακροδεξιό PVV έλαβε την τρίτη θέση στις ευρωεκλογές, το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη είχε την ίδια εκλογική επιτυχία στην Ελλάδα και ίδιες τάσεις παρουσιάστηκαν τόσο στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Γαλλία.
Γιατί όμως το φαινόμενο της μετανάστευσης έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις σήμερα? Ποιος ευθύνεται για αυτό που συμβαίνει? Ποιες είναι οι δυνάμεις που κερδίζουν από τη μετανάστευση και γιατί σήμερα δε βγαίνουν να μας μιλήσουν για τα καλά της μετανάστευσης? Ποιοι είναι αυτοί που έχουν να χάσουν από την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των μεταναστών? Ποιοι είναι αυτοί που ενδεχομένως μπορούν να κερδίσουν?
Το φαινόμενο της μετανάστευσης στην Ευρώπη έγινε εντονότερο τις τελευταίες δεκαετίες κυρίως λόγο της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού, της ανόδου του ισλαμικού εξτρεμισμού στις αραβικές χώρες, των πολέμων κατά της τρομοκρατίας που οργανώθηκαν από την ΕΕ και τις ΗΠΑ στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και της αύξησης του φαινομένου της πείνας στην Αφρικανική ήπειρο. Η πτώση του τείχους του Βερολίνου και η κατάρρευση της ΕΣΣΔ απελευθέρωσε μεγάλο τμήμα των πληθυσμών των χωρών του ανατολικού μπλοκ που ξεχύθηκαν στις μεγαλουπόλεις της Δύσης για ένα καλύτερο μεροκάματο. Οι ισλαμιστές της ανατολής εκδίωξαν πολιτικούς αντιπάλους από τις χώρες τους και ο πόλεμος στο Ιράκ και το Αφγανιστάν εξαθλίωσε εντελώς του πληθυσμούς της περιοχής οι οποίοι πλήρωσαν όσο όσο στους λαθρέμπορους για ένα εισιτήριο στη Δύση. Η εκμετάλλευση της Αφρικάνικης ηπείρου κυρίως από τους Ευρωπαίους κατακτητές συνεχίζεται παρόλο που πολλές αφρικάνικες χώρες έχουν πλέον ανεξάρτητα καθεστώτα.
Το παγκόσμιο κεφάλαιο ενισχύει την παραπάνω πραγματικότητα και σε κάθε περίπτωση βγαίνει κερδισμένο. Οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι εξασφαλίζουν την εκμετάλλευση των αποθεμάτων ενέργειας και η μετανάστευση προσφέρει το απαραίτητο φτηνό εργατικό δυναμικό που θα πολλαπλασιάσει τα ήδη τεράστια κέρδη τους. Το εργατικό αυτό δυναμικό θα χρησιμοποιηθεί από τη μία σαν τροφοδοτική πηγή στα εργοστάσια και όποτε θεωρείτε απαραίτητο θα χρησιμοποιηθεί ως αποδοπομπαίος τράγος για τα προβλήματα της ανεργίες και της κοινωνικής ανισότητας. Το τελευταίο θα γίνει όμως μόνο σε περίπτωση που δεν το έχουν πλέον ανάγκη για να πολλαπλασιάσουν τα κέρδη τους. Και αυτό γίνεται σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Τι σύμπτωση? Τα τελευταία χρόνια ο καπιταλισμός περνάει τη μεγαλύτερη ύφεση της ιστορίας του (ύφεση και όχι κρίση διότι κρίση ήταν αυτή του 1929). Είναι λοιπόν αυτή η ιστορική περίοδος που το κεφάλαιο δεν χρειάζεται τους μετανάστες ως παραγωγική δύναμη διότι η κατανάλωση έχει πέσει. Φυσικά για τα χαμηλά επίπεδα της κατανάλωσης φταίει η ύφεση που το ίδιο το κεφάλαιο προκάλεσε με την απάνθρωπη απληστία του. Έτσι λοιπόν οι μετανάστες πρέπει να αντιμετωπιστούν διαφορετικά. Πώς? Μα φυσικά ως το εύκολο θύμα όπου μπορεί να κατευθυνθεί η οργή της εργατικής τάξης. Αποπροσανατολίζουν δηλαδή την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα που είναι η οικονομική ύφεση ενισχύοντας την ξενοφοβία και το ρατσισμό στο όνομα δήθεν της ασφάλειας. Στην προσπάθεια τους αυτή έχουν ως σύμμαχο τα ΜΜΕ και τα κόμματα της εκάστοτε κυβέρνησης.
Οι κυβερνητικοί σχηματισμοί με τη σειρά τους, φοβούμενοι να αποκαλύψουν τα πραγματικά αίτια της οικονομικής ύφεσης βρίσκουν άλλοθι στην ύπαρξη των μεταναστών. Ανάλογα με την πολιτική τους τοποθέτηση ακολουθούν φαινομενικά διαφορετικές τακτικές. Τα συντηρητικά λαϊκά κόμματα στρέφονται σε ρητορικές πατριωτισμού και ανασφάλειας και δε διστάσουν να ρίξουν το φταίξιμο της οικονομικής ανισότητας στους μετανάστες. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Γάλλου προέδρου, Νικολά Σαρκοζί. Η σοσιαλδημοκρατία από την άλλη δεξιοστροφεί συνεχώς. Ακολουθεί νεοφιλελεύθερες πολιτικές με αποτέλεσμα να ενδυναμώνει συνεχώς το παγκόσμιο κεφάλαιο ενώ την ίδια στιγμή παρουσιάζει το ανθρωπιστικό της δήθεν πρόσωπο νομιμοποιώντας τους μετανάστες αλλά χωρίς να παίρνει συγκεκριμένα μέτρα για την καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης τους. Ουσιαστικά προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. Το αποτέλεσμα είναι να αφήνει έρμαιη την εργατική τάξη στη διάθεση του παγκοσμίου κεφαλαίου.
Τι θα γινόταν όμως αν οι μετανάστες αποκτούσαν ίσα δικαιώματα με τους ντόπιους εργαζομένους? Θα κέρδιζε ο κόσμος της εργασίας? Θα καλυτέρευε η ζωή των μεταναστών? Η απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι ναι αλλά με προϋποθέσεις.
Σε περίπτωση που οι μετανάστες αποκτούσαν ίσα δικαιώματα με τους ντόπιους εργαζομένους η εργοδοσία θα αναγκαζόταν να πληρώσει το ίδιο μεροκάματο τόσο στους γηγενής όσο και στους αλλοδαπούς. Η προϋπόθεση είναι πρώτον να υπάρχει σαφής εργατική νομοθεσία η οποία προβλέπει τον κατώτερο μισθό, δεύτερον να υπάρχει κράτος το οποίο είναι αποφασισμένο να τηρήσει τη νομοθεσία αυτή και τρίτον να αποτραπεί σε κάθε περίπτωση η συνέχιση της κοινωνικής απομόνωσης των μεταναστών. Τίποτα όμως από τα παραπάνω δεν μπορούμε να πάρουμε ως δεδομένο. Η αλήθεια είναι ότι ούτε επαρκής νομοθεσία υπάρχει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, ούτε η διάθεση να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις. Επίσης σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες παρά το ότι οι μετανάστες νομιμοποιούνται (πολλές φορές με χρονοβόρες διαδικασίες) συνεχίζουν να παραμένουν στο περιθώριο με αποτέλεσμα να αποτελούν το ευκολότερο θύμα εκμετάλλευσης. Και αυτό γιατί όπως είπαμε παραπάνω η παρουσία φτηνού και περιθωριοποιημένου εργατικού δυναμικού εξυπηρετεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες.
Η μόνη δύναμη η οποία μπορεί να εμπιστεύεται η εργατική τάξη, γηγενής ή αλλοδαπή, είναι η δικιά της δύναμη. Σε κάθε περίπτωση η ενότητα της εργατικής τάξης είναι απαραίτητη. Η κάθε είδους διαχωριστική γραμμή, εθνική, χρωματική, θρησκευτική ακόμη και πολιτική μόνο κακό μπορεί να προκαλέσει. Η Αριστερά πρέπει επιτέλους να δουλέψει μαζικά στην προσπάθεια έκφρασης της εργατικής τάξης χωρίς να προσκολλάται σε ιστορικές προκαταλήψεις που φιλοσοφικά δεν της ταιριάζουν. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις πρέπει άμεσα να εκπροσωπήσουν τους μετανάστες και να δώσουν φωνή σε όλο εκείνο το κόσμο που καταπιέζεται καθημερινά όλο και περισσότερο. Οι μετανάστες και οι γηγενής εργαζόμενοι πρέπει να αρχίσουν άμεσα το διάλογο που θα βοηθήσει να κατανοήσουν τις κοινές τους διεκδικήσεις. Οι γηγενής συνδικαλιστές να επιχειρήσουν άμεσα την μετάδοση εμπειρίας αγώνων στους αλλοδαπούς με σκοπό να τους αποτρέψουν από μικροαστικές τάσεις και τάσεις γκετοποίησης. Η φιλία και η κατανόηση ανθρώπου σε άνθρωπο παίζουν σημαντικό ρόλο. Η μετάδοση γνώσης και προς τις δύο κατευθύνσεις επίσης. Κανένας δεν είναι πιο έμπειρος στις εργατικές διεκδικήσεις από του Έλληνες ναυτεργάτες και κανείς δε είναι πιο έμπειρος στην αντίσταση κατά της κρατικής καταπίεσης από τους Παλαιστίνιους. Η εμπειρία πρέπει να διοχετευτεί και προς τις δύο κατευθύνσεις και η κάθε μορφή μονοπωλίου στους κοινωνικούς αγώνες πρέπει να εξαφανιστεί.
Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και όλοι μας γενικότερα πρέπει να προωθήσουμε τα θετικά στοιχεία του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως η παιδεία, η ελευθερία και η ισότητα στους μετανάστες κάποιοι από τους οποίους δεν έχουν έρθει σε επαφή με παρόμοιου τύπου ιδανικά. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιτραπεί η διαιώνιση της κοινωνικής απομόνωσης των μεταναστών. Το επίσημο κράτος θα νομιμοποιήσει τους μετανάστες αλλά το πιο πιθανό είναι να τους αφήσει κοινωνικά, πολιτισμικά και εργασιακά απολίτιστους. Η παιδεία είναι εξαιρετικά σημαντική διότι θα αποτρέψει τον κοινωνικό αποκλεισμό των μεταναστών. Γι' αυτό το λόγο η εκπαίδευση πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους. Κάθε προσπάθεια περιορισμού της υποχρεωτικής παιδείας πρέπει να καταγγέλλεται.
Καταλήγοντας θα έλεγα ότι η απόκτηση ίσων δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων είναι υποχρέωση όλων μας. Οι ξενοφοβικές τάσεις που σε κάποιο βαθμό είναι λογικές εξαφανίζονται μόνο με την απόκτηση πολυπολιτισμικής εμπειρίας. Οποιοσδήποτε πιστεύει ότι μπορεί να μείνει απομονωμένος σε εθνικά καλούπια γελιέται. Γι' αυτό άλλωστε έχει προβλέψει η τεχνολογία...
[1] Eurostat Unemployment Rates, http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home/
[2] http://blogs.eliamep.gr/triandafyllidou/stin-ellada-i-metanastefsi-den-ferni-anergia/
[3] http://www.enet.gr/?i=portofoli.el.article&id=119017
No comments:
Post a Comment