Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης [ΕΠΚ] αποτέλεσε μια απόπειρα αναζωογόνησης του απελευθερωτικού χαρακτήρα της έρευνας και της μάθησης, εν μέσω μιας συνεχούς εμπορευματοποίησης της παραγωγής γνώσης στην κοινωνία. Παρακολουθώντας την εκπαίδευση και την έρευνα να εντάσσονται σε μια βιομηχανία που οργανώνεται πάνω σε εταιρικά πρότυπα, επιδιώξαμε να επαναφέρουμε στη ζωή την ιδέα του Πανεπιστημίου. Με τον όρο «ζωή» αναφερόμαστε στη ταραγμένη πραγματικότητα που βιώνουν οι άνθρωποι εν μέσω των αντιφάσεων του καπιταλισμού. Στόχος μας ήταν να επανασυνδέσουμε την παραγωγή της γνώσης, τη μάθηση και τη συμμετοχή των δεξιοτήτων με την καθημερινότητα, μέσα από ένα αυτό-οργανωμένο θεσμικό πλαίσιο ενός ελεύθερου πανεπιστημίου. Η πρόθεσή μας αυτή ήταν πολυσύνθετη και βέβαια ουτοπική, ταυτόχρονα όμως πρακτική και πειραματική. Μετατρέψαμε το διαμέρισμά μας στην Κοπεγχάγη σε Πανεπιστήμιο διακηρύσσοντας πολύ απλά ότι «αυτό είναι ένα πανεπιστήμιο.» Έτσι, με αυτή τη δηλωτική πράξη, το οικιακό περιβάλλον του διαμερίσματός μας μετατράπηκε σε πανεπιστήμιο. Δεν απαιτήθηκε καμία αλλαγή στην διαρρύθμιση, εκτός μικρών πραγμάτων που χρειάζονται προκειμένου να φιλοξενηθούν άνθρωποι και να παρουσιάσουν τις σκέψεις τους, να μελετήσουν το αρχειακό υλικό, να προβάλουν φιλμ, να παρουσιάσουν έγγραφα και έργα τέχνης. Το σπίτι μας έγινε ένα δημόσιο ίδρυμα ταγμένο στην διαδικασία παραγωγής της κοινοτικής γνώσης και των κυμαινόμενων επιθυμιών
Η ηθική του ΕΠΚ ήταν ζωτικής σημασίας και είχε σαφή προσανατολισμό ως προς την ιδεολογική φύση της γνώσης, πράγμα που σημαίνει πως δεν προσπαθήσαμε να καλύψουμε το ίδρυμα με ένα σύννεφο απαθούς ουδετερότητας και υπερβατικότητας, όπως συνηθίζουν τα παραδοσιακά πανεπιστήμια. Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης έγινε ένας χώρος κοινωνικοποιημένης και πολιτικοποιημένης έρευνας, αναπτύσσοντας τη γνώση και τη διαβούλευση γύρω από συγκεκριμένα πεδία της κοινωνικής πρακτικής. Στα έξι χρόνια ύπαρξής του το ΕΠΚ δραστηριοποιήθηκε σε πέντε πεδία έρευνας: φεμινιστική οργάνωση, τέχνη και οικονομία, απόδραση από την υποκειμενικότητα, ακτιβισμός στην τηλεόραση/ΜΜΕ και ιστορία της τέχνης. Τα προγράμματα ξεκίνησαν έχοντας την εμπειρία της κανονιστικής φύσης της κυρίαρχης διαδικασίας παραγωγής γνώσης και έρευνας, επιτρέποντάς μας να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο συγκεκριμένες πτυχές της κριτικής πρακτικής αποκλείονταν. Επειδή δε θέλαμε να αντιγράψουμε τη δομή των επίσημων πανεπιστημίων, ο τρόπος με τον οποίο αναπτύξαμε την έρευνα βασίστηκε σε ανοιχτές προσκλήσεις προς ανθρώπους που ενδιαφέρθηκαν για τα πεδία έρευνάς μας ή για την οπτική μας γωνία επί της παραγωγής της γνώσης. Σιγά σιγά τα ερευνητικά προγράμματα κατασκευάστηκαν συλλογικά μέσω της έκθεσης υλικού, παρουσιάσεων, συναντήσεων και συναναστροφών. Η φύση της όλης διαδικασίας προέβλεπε τη συμμετοχή και αμοιβαία ενδυνάμωση, και όχι την εστίαση σε ένα τελικό προϊόν ή εργασία, αλλά μάλλον στη διαδικασία της επικοινωνίας και της αναδιανομής των γεγονότων και των συναισθημάτων. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του ΕΠΚ, αρχίσαμε να βλέπουμε αυτό-οργανωμένα πανεπιστήμια να ξεπηδούν παντού. Όλο αυτό το διάστημα, το βασικό ερώτημα το οποίο συνεχώς θέταμε στον εαυτό μας ήταν τι είδους πανεπιστήμιο χρειαζόμασταν, σε σχέση με την καθημερινότητά μας. Το ερώτημα αυτό θα μπορούσε να απαντηθεί μόνο υπό το πρίσμα των τσιμεντένιων υλικών συνθηκών της ζωής μας. Η πληθώρα των αυτό-οργανωμένων πανεπιστημίων που ξεπρόβαλλαν σε διάφορα μέρη, τα οποία ακολούθησαν ποικίλες δομές και κατευθύνσεις, αντανακλούσε την ανομοιομορφία αυτών των υλικών συνθηκών. Το γεγονός αυτό έδειξε ότι το νεοφιλελεύθερο πανεπιστημιακό μοντέλο είναι απλά ένα μεταξύ πολλών. […]
Καθώς η στρατηγική της αυτό-θεσμοποίησης εστίαζε στην [αυτονομία] και στη μη αποδοχή του δυϊσμού μεταξύ του κυρίαρχου και του εναλλακτικού, οι αντιφάσεις δεν έλειψαν από το όλο εγχείρημα. Το ΕΠΚ είχε γίνει για μας ένας υπερβολικά παγιωμένος δείκτης μιας συγκεκριμένης διαλεκτικής σχετιζόμενης με την απελευθέρωση της εκπαίδευσης σε ακαδημαϊκούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Έτσι, αποφασίσαμε να διακόψουμε τη λειτουργία του ΕΠΚ το χειμώνα του 2007, σε μια απόπειρα απόσυρσης του ΕΠΚ από το τοπίο. Αυτό έγινε συνοδευόμενο από τη δήλωση «Νικήσαμε» και οι πόρτες του ΕΠΚ έκλεισαν λίγο πριν το νέο έτος. Κατά τη διάρκεια των έξι χρόνων ύπαρξης του ΕΠΚ, το εμπόριο της γνώσης είχε εξελιχθεί, ραγδαία και επιθετικά, σε κανόνα, τόσο στην Κοπεγχάγη όσο και στην υπόλοιπη Βόρεια Ευρώπη. Η άνοδος της κοινωνικής δικτύωσης, του και της πνευματικής ιδιοκτησίας ως μηχανισμών ρυθμιστικής παρέμβασης σηματοδοτούσε την επέκταση του εμπορίου της γνώσης ακόμη και στην πιο μικρή πτυχή της ζωής και των κοινωνικών μας σχέσεων. Το κράτος είχε στραφεί προς την ολική ιδιωτικοποίηση των πρώην δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μετατρέποντάς τα σε ορυχεία πρώτων υλών για τη βιομηχανία υπό τη μορφή ιδεών, επιθυμιών και ανθρώπων. Αλλά αυτή η κανονιστική διαδικασία, με κάποιο τρόπο, δε στάθηκε αρκετή ώστε να φιμώσει όλες τις μορφές της κριτικής και της διαφωνίας. Απαιτούνταν άλλα μέτρα:
Το Δεκέμβρη του 2010 λάβαμε μια επίσημη επιστολή από το Υπουργείο Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας που μας γνωστοποιούσε την ύπαρξη ενός νέου νόμου, που είχε περάσει από το κοινοβούλιο, ο οποίος απαγόρευε την λειτουργία του Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και όλων των άλλων αυτό-οργανωμένων και ελεύθερων πανεπιστημίων. Η επιστολή δήλωνε πως [το υπουργείο] ήταν ενημερωμένο για το γεγονός ότι το ΕΠΚ πλέον δεν υφίστατο, αλλά προκειμένου να σιγουρευτούν μας ειδοποιούσαν πως «σε περίπτωση που το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης ξαναρχίσει τις εκπαιδευτικές του δραστηριότητες θα υπαχθεί στην απαγόρευση που προβλέπει ο νόμος 33 περί πανεπιστημίων.» Το 2010 ο εν λόγω νόμος άλλαξε στη Δανία, και προέβλεπε πως πλέον ο όρος «πανεπιστήμιο» μπορούσε να χρησιμοποιείται μόνο από ιδρύματα αναγνωρισμένα από το κράτος. Μας είπαν πως αυτό έγινε για να προστατευθούν οι φοιτητές «από την απογοήτευση». Καθώς γνωρίζουμε πολλούς ανθρώπους, απογοητευμένους από τις δομικές αλλαγές των τελευταίων ετών στον εκπαιδευτικό τομέα, αποφασίσαμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη νέα επιβολή αυστηρών μέτρων ιδρύοντας ένα νέο ελεύθερο πανεπιστήμιο στην Κοπεγχάγη. Αυτό αποτελεί μέρος της διεκδίκησής μας να υπάρχει ακόμη στο χάρτη η προοπτική απελευθέρωσης της εκπαίδευσης. Απαιτούμε την κατάργηση ή την τροποποίηση του νόμου, έτσι ώστε τα αυτό-οργανωμένα και ελεύθερα πανεπιστήμια να πάρουν μέρος στην κρίσιμη διαβούλευση σχετικά με την παραγωγή της γνώσης τώρα και στο μέλλον.
Κάνουμε έκκληση προς όλους να ιδρύσουν τα δικά τους ελεύθερα πανεπιστήμια στα σπίτια ή τις δουλειές τους, στις πλατείες ή στις ερημιές. Όλη η δύναμη στα ελεύθερα πανεπιστήμια του μέλλοντος.
Επιτροπή Αντίστασης Ελεύθερων Πανεπιστημίων, 18 Ιουνίου 2011
Η ηθική του ΕΠΚ ήταν ζωτικής σημασίας και είχε σαφή προσανατολισμό ως προς την ιδεολογική φύση της γνώσης, πράγμα που σημαίνει πως δεν προσπαθήσαμε να καλύψουμε το ίδρυμα με ένα σύννεφο απαθούς ουδετερότητας και υπερβατικότητας, όπως συνηθίζουν τα παραδοσιακά πανεπιστήμια. Το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης έγινε ένας χώρος κοινωνικοποιημένης και πολιτικοποιημένης έρευνας, αναπτύσσοντας τη γνώση και τη διαβούλευση γύρω από συγκεκριμένα πεδία της κοινωνικής πρακτικής. Στα έξι χρόνια ύπαρξής του το ΕΠΚ δραστηριοποιήθηκε σε πέντε πεδία έρευνας: φεμινιστική οργάνωση, τέχνη και οικονομία, απόδραση από την υποκειμενικότητα, ακτιβισμός στην τηλεόραση/ΜΜΕ και ιστορία της τέχνης. Τα προγράμματα ξεκίνησαν έχοντας την εμπειρία της κανονιστικής φύσης της κυρίαρχης διαδικασίας παραγωγής γνώσης και έρευνας, επιτρέποντάς μας να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο συγκεκριμένες πτυχές της κριτικής πρακτικής αποκλείονταν. Επειδή δε θέλαμε να αντιγράψουμε τη δομή των επίσημων πανεπιστημίων, ο τρόπος με τον οποίο αναπτύξαμε την έρευνα βασίστηκε σε ανοιχτές προσκλήσεις προς ανθρώπους που ενδιαφέρθηκαν για τα πεδία έρευνάς μας ή για την οπτική μας γωνία επί της παραγωγής της γνώσης. Σιγά σιγά τα ερευνητικά προγράμματα κατασκευάστηκαν συλλογικά μέσω της έκθεσης υλικού, παρουσιάσεων, συναντήσεων και συναναστροφών. Η φύση της όλης διαδικασίας προέβλεπε τη συμμετοχή και αμοιβαία ενδυνάμωση, και όχι την εστίαση σε ένα τελικό προϊόν ή εργασία, αλλά μάλλον στη διαδικασία της επικοινωνίας και της αναδιανομής των γεγονότων και των συναισθημάτων. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του ΕΠΚ, αρχίσαμε να βλέπουμε αυτό-οργανωμένα πανεπιστήμια να ξεπηδούν παντού. Όλο αυτό το διάστημα, το βασικό ερώτημα το οποίο συνεχώς θέταμε στον εαυτό μας ήταν τι είδους πανεπιστήμιο χρειαζόμασταν, σε σχέση με την καθημερινότητά μας. Το ερώτημα αυτό θα μπορούσε να απαντηθεί μόνο υπό το πρίσμα των τσιμεντένιων υλικών συνθηκών της ζωής μας. Η πληθώρα των αυτό-οργανωμένων πανεπιστημίων που ξεπρόβαλλαν σε διάφορα μέρη, τα οποία ακολούθησαν ποικίλες δομές και κατευθύνσεις, αντανακλούσε την ανομοιομορφία αυτών των υλικών συνθηκών. Το γεγονός αυτό έδειξε ότι το νεοφιλελεύθερο πανεπιστημιακό μοντέλο είναι απλά ένα μεταξύ πολλών. […]
Καθώς η στρατηγική της αυτό-θεσμοποίησης εστίαζε στην [αυτονομία] και στη μη αποδοχή του δυϊσμού μεταξύ του κυρίαρχου και του εναλλακτικού, οι αντιφάσεις δεν έλειψαν από το όλο εγχείρημα. Το ΕΠΚ είχε γίνει για μας ένας υπερβολικά παγιωμένος δείκτης μιας συγκεκριμένης διαλεκτικής σχετιζόμενης με την απελευθέρωση της εκπαίδευσης σε ακαδημαϊκούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Έτσι, αποφασίσαμε να διακόψουμε τη λειτουργία του ΕΠΚ το χειμώνα του 2007, σε μια απόπειρα απόσυρσης του ΕΠΚ από το τοπίο. Αυτό έγινε συνοδευόμενο από τη δήλωση «Νικήσαμε» και οι πόρτες του ΕΠΚ έκλεισαν λίγο πριν το νέο έτος. Κατά τη διάρκεια των έξι χρόνων ύπαρξης του ΕΠΚ, το εμπόριο της γνώσης είχε εξελιχθεί, ραγδαία και επιθετικά, σε κανόνα, τόσο στην Κοπεγχάγη όσο και στην υπόλοιπη Βόρεια Ευρώπη. Η άνοδος της κοινωνικής δικτύωσης, του και της πνευματικής ιδιοκτησίας ως μηχανισμών ρυθμιστικής παρέμβασης σηματοδοτούσε την επέκταση του εμπορίου της γνώσης ακόμη και στην πιο μικρή πτυχή της ζωής και των κοινωνικών μας σχέσεων. Το κράτος είχε στραφεί προς την ολική ιδιωτικοποίηση των πρώην δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, μετατρέποντάς τα σε ορυχεία πρώτων υλών για τη βιομηχανία υπό τη μορφή ιδεών, επιθυμιών και ανθρώπων. Αλλά αυτή η κανονιστική διαδικασία, με κάποιο τρόπο, δε στάθηκε αρκετή ώστε να φιμώσει όλες τις μορφές της κριτικής και της διαφωνίας. Απαιτούνταν άλλα μέτρα:
Το Δεκέμβρη του 2010 λάβαμε μια επίσημη επιστολή από το Υπουργείο Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας που μας γνωστοποιούσε την ύπαρξη ενός νέου νόμου, που είχε περάσει από το κοινοβούλιο, ο οποίος απαγόρευε την λειτουργία του Ελεύθερου Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και όλων των άλλων αυτό-οργανωμένων και ελεύθερων πανεπιστημίων. Η επιστολή δήλωνε πως [το υπουργείο] ήταν ενημερωμένο για το γεγονός ότι το ΕΠΚ πλέον δεν υφίστατο, αλλά προκειμένου να σιγουρευτούν μας ειδοποιούσαν πως «σε περίπτωση που το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης ξαναρχίσει τις εκπαιδευτικές του δραστηριότητες θα υπαχθεί στην απαγόρευση που προβλέπει ο νόμος 33 περί πανεπιστημίων.» Το 2010 ο εν λόγω νόμος άλλαξε στη Δανία, και προέβλεπε πως πλέον ο όρος «πανεπιστήμιο» μπορούσε να χρησιμοποιείται μόνο από ιδρύματα αναγνωρισμένα από το κράτος. Μας είπαν πως αυτό έγινε για να προστατευθούν οι φοιτητές «από την απογοήτευση». Καθώς γνωρίζουμε πολλούς ανθρώπους, απογοητευμένους από τις δομικές αλλαγές των τελευταίων ετών στον εκπαιδευτικό τομέα, αποφασίσαμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη νέα επιβολή αυστηρών μέτρων ιδρύοντας ένα νέο ελεύθερο πανεπιστήμιο στην Κοπεγχάγη. Αυτό αποτελεί μέρος της διεκδίκησής μας να υπάρχει ακόμη στο χάρτη η προοπτική απελευθέρωσης της εκπαίδευσης. Απαιτούμε την κατάργηση ή την τροποποίηση του νόμου, έτσι ώστε τα αυτό-οργανωμένα και ελεύθερα πανεπιστήμια να πάρουν μέρος στην κρίσιμη διαβούλευση σχετικά με την παραγωγή της γνώσης τώρα και στο μέλλον.
Κάνουμε έκκληση προς όλους να ιδρύσουν τα δικά τους ελεύθερα πανεπιστήμια στα σπίτια ή τις δουλειές τους, στις πλατείες ή στις ερημιές. Όλη η δύναμη στα ελεύθερα πανεπιστήμια του μέλλοντος.
Επιτροπή Αντίστασης Ελεύθερων Πανεπιστημίων, 18 Ιουνίου 2011
No comments:
Post a Comment