Με αφορμή την δολοφονική επίθεση του Ισραηλινού ναυτικού στο “στόλο της ελευθερίας” που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στην Λωρίδα της Γάζας ένα άρθρο του Χάουαρντ Ζιν σχετικά με τη σημασία του Ολοκαυτώματος και με τον τρόπο που χρησιμοποιείτε από ιδιώτες και κυβερνήσεις. Φωνές σαν και αυτές του Ζιν είναι σήμερα παραπάνω από απαραίτητες. Παρά την εβραϊκή του καταγωγή αντιμετωπίζει το ζήτημα με εξαιρετική νηφαλιότητα και αναδεικνύει την τεράστια σημασία του Ολοκαυτώματος στην αντίσταση κατά πρακτικών σαν αυτές που είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια της ζωής των ακτιβιστών του “Στόλου της Ελευθερίας”.
Δεκαπέντε χρόνια πριν, όταν δίδασκα στο πανεπιστήμιο της Βοστώνης, μία εβραϊκή οργάνωση μου ζήτησε να δώσω μία ομιλία για το Ολοκαύτωμα. Η πρόσκληση έγινε περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 80, τότε που η κυβέρνηση των ΗΠΑ υποστήριζε τις τυραννικές κυβερνήσεις στην Κεντρική Αμερική. Αποδέχτηκα την πρόσκληση αλλά αντί να μιλήσω για την γενοκτονία των 6 εκατομμυρίων Εβραίων κατά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο μίλησα για τους χιλιάδες νεκρούς αγρότες στην Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ.
Η κίνηση μου αυτή είχε ο σκοπό να γίνει κατανοητό από μερικούς ότι το Ολοκαύτωμα δεν θα πρέπει να απομονώνεται από άλλες παρόμοιες βαρβαρότητες που λαμβάνουν χώρα κατά την ιστορία. Η ανάμνηση του Ολοκαυτώματος δεν έχει κανένα απολύτως σκοπό αν δεν χρησιμοποιηθεί για να αποφευχθούν παρόμοιες πρακτικές στο παρόν και στο μέλλον.
Μερικές μέρες αργότερα έλαβα ένα γράμμα από κάποιο μέλος του ακροατηρίου της ομιλίας μου, που υποστήριζε ότι η ενέργεια μου ήταν απαράδεκτη. Δήλωνε με οργή ότι το Ολοκαύτωμα είναι ένα μεμονωμένο γεγονός της Ιστορίας και πως δεν θα έπρεπε να συσχετίζεται με άλλα γεγονότα.
Το παραπάνω γεγονός επανήλθε στη μνήμη μου διαβάζοντας το βιβλίο του Peter Novick, “Το Ολοκαύτωμα στην Αμερικάνικη Καθημερινότητα” (Houghton Mifflin, 1999). Το βασικό ερώτημα που απασχολεί τον Novick είναι γιατί το Ολοκαύτωμα παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στην Αμερικάνικη πραγματικότητα 50 χρόνια μετά, ενώ δεν συνέβαινε το ίδιο τις πρώτες δεκαετίες μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο.
Φυσικά η αξία της μνήμης του Ολοκαυτώματος είναι αδιαμφισβήτητη και η Ναζιστική τρομοκρατία κατά των Εβραίων δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστεί. Παρολ' αυτά η μνήμη αυτή στα θύματα του Ολοκαυτώματος έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα τις τελευταίες δεκαετίες προς εξυπηρέτηση ιδιωτικών και πολιτικών συμφερόντων. Κάποιοι φανατικοί θρησκόληπτοι χρησιμοποιούν το Ολοκαύτωμα με σκοπό να εμποδίσουν τους μικτούς γάμους μεταξύ Εβραίων και “αλλόθρησκων”. Οι σιωνιστές του Ισραήλ χρησιμοποιούν το Ολοκαύτωμα μετά τον πόλεμο του 1967 για να δικαιολογήσουν τις βαρβαρότητες και την επεκτατική πολιτική του Ισραήλ στην Παλαιστίνη. Αμερικάνοι και Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν επανειλημμένα χρησιμοποιήσει το Ολοκαύτωμα για να μαζέψουν ψήφους από τις εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο.
Οποιοσδήποτε έχει πάρει στα σοβαρά τη φράση “Ποτέ Ξανά” θα πρέπει να αναρωτηθεί – καθώς παρακολουθεί τις φρικαλεότητες της εποχής μας – πια είναι η ουσιαστική της σημασία. Ως ιστορικός μπορώ είμαι σίγουρος πως η μελέτη της ιστορίας (και η αντιμετώπιση γεγονότων σαν το Ολοκαύτωμα ως μεμονωμένα) δεν έχει καμία απολύτως σημασία σε περίπτωση που δε συνδεθούν με το παρόν και το μέλλον. Η ιστορική αξία του Ολοκαυτώματος έγκειται στο γεγονός ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφετηρία για τον τερματισμό παρόμοιων πρακτικών στο μέλλον. Οποιοσδήποτε θέλει να τιμήσει την μνήμη των 6 εκατομμυρίων Εβραίων που είχαν τραγικό τέλος θα πρέπει να εναντιωθεί σθεναρά σε οποιαδήποτε παρόμοια πρακτική. Όταν οι Εβραίοι απομονώνουν την ιστορία τους και γυρίζουν την πλάτη σε σημερινά παρόμοια γεγονότα πράττουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, με τον οποίο έπραξε και η διεθνής κοινότητα στην περίπτωση του Ολοκαυτώματος.
Παραδείγματα τέτοιων περιπτώσεων υπάρχουν πολλά στην σύγχρονη ιστορία. Σε πολλές περιπτώσεις διάφορες εβραϊκές οργανώσεις αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την γενοκτονία των Αρμενίων, πολλές φορές με γελοία επιχειρήματα. Για παράδειγμα στην περίπτωση του Μουσείου του Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον, οι υπεύθυνοι του μουσείου αναγκάστηκαν μετά από πιέσεις (και της ισραηλινής κυβέρνησης) να μην συμπεριλάβουν την γενοκτονία των Αρμενίων στα περιεχόμενα του μουσείου. Μία άλλη παρόμοια περίπτωση είναι αυτή του Elie Wiesel, προέδρου της επιτροπής Ολοκαυτώματος της κυβέρνησης Κάρτερ, ο οποίος αρνήθηκε να συμπεριλάβει στην περιγραφή του Ολοκαυτώματος τα εκατομμύρια μη-Εβραίων θυμάτων της Ναζιστικής βαρβαρότητας. Η δικαιολογία ήταν ότι δεν είναι δυνατόν να επιτρέψουμε άλλες εθνότητες να κλέψουν την ιστορία μας.
Το περιχαράκωμα του Ολοκαυτώματος και η αντιμετώπιση του ως αποκλειστικά εβραϊκό ζήτημα αποτελεί άρνηση της ιδέας ότι όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως εθνικότητας, χρώματος και θρησκείας έχουν δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την αναζήτηση της ευτυχίας. Η σχέση του Ολοκαυτώματος με την εβραϊκή ιστορία είναι φυσικά μοναδική. Το Ολοκαύτωμα όμως παρουσιάζει τεράστιες ομοιότητες και με άλλα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας. Οι σφαγές στην Ρουάντα, η λιμοκτονία στην Σομαλία, τα εκτελεστικά αποσπάσματα στην Λατινική Αμερική και το αποδεκάτισμα του πληθυσμού του Ανατολικού Τιμόρ είναι μερικά παραδείγματα βαρβαρότητας, στην οποία η διεθνής κοινότητα έχει επίδειξη ακριβώς την ίδια αδιαφορία με αυτή στην περίπτωση του Ολοκαυτώματος. Επιπλέον, δέκα εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο από έλλειψη τροφής. Ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας εκτιμά ότι τρία εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν πέρυσι από φυματίωση, η οποία είναι θεραπεύσιμη εδώ και χρόνια. Οι θάνατοι αυτοί θα μπορούσαν να αποφευχθούν με μικρές περικοπές των στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως.
Επιδίωξη μου είναι, όχι να μειώσω τη σημασία του Ολοκαυτώματος αλλά αντίθετα να την διευρύνω. Για τους Εβραίους αυτό θα σήμαινε να επαναφέρουν την παράδοση του εβραϊκού διεθνούς ανθρωπισμού και να αντισταθούν στον εθνικισμό της Ισραηλινής κυβέρνησης. Η φωνή της λογικής υπάρχει μα πρέπει να γίνει δυνατότερη στο εσωτερικό του Ισραήλ. Για τους υπόλοιπους λαούς που έχουν υπάρξει θύματα παρόμοιων φρικαλεοτήτων σημαίνει να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους ιστορίες, όχι με σκοπό να εναντιωθούν σε άλλα έθνη, αλλά με σκοπό την αλληλεγγύη μεταξύ των λαών και την αντίσταση σε πρακτικές όπως αυτή του Ολοκαυτώματος.
Η μνήμη του Ολοκαυτώματος μπορεί και πρέπει να εξυπηρετεί έναν ανώτερο σκοπό. Την αφύπνιση όλων και την αντίσταση σε κάθε είδους βαρβαρότητα, είτε αυτή προέρχεται από τις πολιτικές κυβερνήσεων, είτε είναι αποτέλεσμα της αδιαφορίας μας.
Howard Zinn
Απόδοση: Πράπας Δημήτρης Μάιος 31, 2010
Διαβάστε το στα αγγλικά
No comments:
Post a Comment